Page Text
________________
૩૩૦
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન આત્મા જ્ઞાન ને આનંદની મૂર્તિ છે. આત્મા ક્રોધ, માન, માય, લોભ રહિત છે. ક્રોધ થાય ત્યારે ક્રોધથી રહિત આત્મા રહે છે. માનકષાય પણ પર્યાયમાં થાય ત્યારે પણ તે માનકષાયની પર્યાયથી આત્મા જુદો રહે છે ત્રણે કાળ. તેને જેવો છે તેવો સમજવો અને શ્રદ્ધામાં વક્રતા ન કરવી તે સમ્યગ્દર્શનરૂપ સરળતા છે.
અને ચૈતન્ય સ્વરૂપને જેમ છે તેમ ન માનતાં, સ્વરૂપની આડાઈ કરીને પુણ્ય-પાપવાળું માનવું કે પુણ્ય-પાપથી આત્મા સહિત છે. સંસાર અવસ્થામાં તો પુણ્ય-પાપ થાય છે તો પુણ્ય-પાપથી તો આત્મા સહિત જ હોય ને ? એટલે તો દુઃખ ભોગવે છે અને ચારગતિમાં રખડે છે. એટલે પુણ્યપાપથી સહિત માને છે એ જીવ ચાર ગતિમાં રખડે છે. પુણ્યપાપથી રહિત આત્માને જાણે એ તો મોક્ષમાં ચાલ્યો જાય છે. તેમ ન માનતાં સ્વરૂપની આડાઈ કરીને પુણ્યપાપપણું માનવું તે અનંત કપટ છે. કોઈ પરના સંગથી કે પુણ્ય પરિણામથી આત્માને લાભ માનવો તે વક્રતા છે, અનાર્યતા છે. શુભભાવથી આત્માને ધર્મ થાય ને આત્માને કંઈક લાભ મળે પરંપરાએ (એમ અજ્ઞાની માને છે).
આર્ય એટલે સરળ. જેવું સહજ જ્ઞાયકમૂર્તિ આત્મસ્વરૂપ છે તેવું જ માનવું. જરાય વિપરીત ન માનવું તે સરળતા છે. અને ચૈતન્ય સ્વરૂપની સમજણમાં કોઈ આડાઈ કરીને કે વ્યવહારના આશ્રયે લાભ માનવો તે અનાર્યતા છે.
વ્યવહાર રત્નત્રય પણ રાગરૂપ છે તે આત્માનું સ્વરૂપ નથી. આત્માનું જ્ઞાયક સ્વરૂપ પુણ્ય-પાપથી રહિત છે અનાદિ-અનંત. વ્યવહાર રત્નત્રયરૂપ પરાશ્રિતભાવથી તેને લાભ માનવો તે અનંત કપટનું સેવન છે. અને તે વ્યવહારનો આશ્રય છોડીને નિશ્ચય શુદ્ધ જ્ઞાતા સ્વભાવને જાણવો, માનવો અને તેમાં સ્થિર થવું તે ઉત્તમ આર્જવ ધર્મનો આજે દિવસ છે. સરળતા વીતરાગી સરળતાની વાત કરી. અને આ ચારિત્રની વાત સમ્યગ્દર્શનપૂર્વક હોય છે મુનિરાજને, એ ખાસ લક્ષમાં રાખવું.
હવે પહેલાં પારામાં સમયસારની છઠ્ઠી ગાથામાં કહ્યું કે, આ નિજ પરમાત્મ દ્રવ્ય છે જ્ઞાયકભાવ તે અનાદિ-અનંત એક સમયમાત્ર પણ પ્રમત્ત કે અપ્રમત્ત બધી દશાઓ ભલે થાય પર્યાયમાં થોડી અશુદ્ધતા થોડી શુદ્ધતા પૂર્ણ શુદ્ધતા થાય પણ એનાથી પરમાત્મા ત્રણે કાળ ભિન્ન છે રહિત છે. એવો જે દૃષ્ટિનો વિષય કે જે ઉપાદેય તત્ત્વ છે, તેનું લક્ષ કરવા યોગ્ય છે. એમાં અહં કરવા યોગ્ય છે. એવું ત્રિકાળી દ્રવ્ય દૃષ્ટિનો વિષય જેના જ્ઞાન શ્રદ્ધામાં આવી ગયો અને હવે આત્માનો અનુભવ કેમ થાય? દૃષ્ટિના વિષયને દૃષ્ટિમાં લીધો પણ જ્ઞાન ત્યાં સુધી હજુ પહોંચ્યું નહીં, તો તેને વ્યવહારશ્રદ્ધા કહેવાય. પણ નિશ્ચયશ્રદ્ધા એને પ્રગટ થઈ નથી.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |