________________
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
ફરીને, સાધકને આત્માનો અનુભવ થતાં એક જ્ઞાનના બે ભાગ પડી જાય છે. જ્યારે અંતર્મુખ થઈને શુદ્ધ ઉપયોગ દ્વારા આત્માના દર્શન થાય છે, તે સમયે નવા અતીન્દ્રિયજ્ઞાનનો જન્મ થાય છે. અનંત કાળથી નહીં થયેલું એવું અને એ પરથી ભિન્ન, ઈન્દ્રિયજ્ઞાનથી ભિન્ન, રાગથી ભિન્ન, અંર્તમુખ થઈને અનુભવ કર્યો, પછી શુદ્ધ ઉપયોગ વધારે ટાઈમ અંદર રહેતો નથી, એટલે પરિણતિ અંદર રહી જાય છે શુદ્ધ પરિણતિ, અને ઉપયોગ પાછો ઈન્દ્રિયજ્ઞાનરૂપે પ્રવર્તે છે. એટલે શુદ્ધ પરિણતિ છે. એમાં નિરંતર આત્મા અનુભવમાં આવ્યા કરે છે, જણાયા કરે છે. અને કેવળજ્ઞાન થયું નથી હજી. છદ્મસ્થ છે એટલે જ્ઞાનના બે પડખાં થઈ ગયા છે બે ભાગ. થોડી અતીન્દ્રિય જ્ઞાનની પરિણતિ છે અને ઈન્દ્રિયજ્ઞાન પણ છે બહાર નીકળે છે એટલે.
૩૨૮
હવે જ્યારે એ ઈન્દ્રિયજ્ઞાનમાં પર પદાર્થ જણાય છે, પ્રતિભાસે છે ત્યારે ગઈકાલે તો એમ લાગતું’તું કે મને આ રાગ જણાય છે ને શરીર જણાય છે. અનુભવ પછી હવે એ જણાય છે એમ નીકળી ગયું. દેહ ને રાગ છે તો ખરો, તો એને જાણે છે કોણ ? એવો પ્રશ્ન શિષ્યના મુખમાં મૂક્યો. તો આત્માનું જ્ઞાન એને જાણતું નથી. પણ જે અનાદિનું પરને પ્રસિદ્ધ કરનારું ઈન્દ્રિયજ્ઞાન એનો હજી ક્ષય થયો નથી, એ જીવંત છે હજી, એની કમર ભાંગી ગઈ છે. હવે થોડા ટાઈમમાં ઈન્દ્રિયજ્ઞાનનો અભાવ થઈને કેવળજ્ઞાન થશે. પણ તરત જ ઈન્દ્રિયજ્ઞાનનો અભાવ થતો નથી.
કેટલાક મુનિરાજને અંતર્મુહૂર્તમાં શુક્લધ્યાનની શ્રેણી આવે છે. નેમિનાથ ભગવાનને ૫૬ દિવસે કેવળજ્ઞાન થયું ગીરનાર ઉપર. એમ કોઈ કોઈને લાંબો કાળ લાગે, સાધક જીવને. તો કહે છે કે એ ઈન્દ્રિયજ્ઞાન ૫૨ને જાણે છે કે આત્માનું જ્ઞાન પરને જાણે છે ? તો કહે ના ના, આત્માનું જ્ઞાન પરને જાણતું નથી. તો જાણનારો બતાવો. પદાર્થ છે. આહાર કરવા બેઠો છે. પ્રતિમાનાં દર્શન કરે છે. શાસ્ત્ર વાંચે છે તો એને જાણનારું જ્ઞાન જો આત્માનું જ્ઞાન નથી, ધ્યાન રાખજો, એ આત્માનું જ્ઞાન નથી. એટલે આત્મા શાસ્ત્રને જાણતો નથી. જ્યારે શાસ્ત્રની સન્મુખ આંખનો ઉઘાડ છે, ત્યારે જ્ઞાનની પરિણતિ આત્મા સન્મુખ રહે છે. પરસન્મુખ થતી નથી. અને એ આંખનો ઉઘાડ પ્રતિમાના દર્શન કરે છે. દેશનાલબ્ધિ સાંભળે છે કોણ ? કે કર્મેન્દ્રિયનો વિષય છે એ જ્ઞાનનો વિષય નથી. એ કાનનો ઉઘાડ દેશનાલબ્ધિને સાંભળે છે. આ બધું છે શાસ્ત્રમાં હો. ગુરુદેવ કહી ગયા છે પાછા.
પણ ગુરુદેવ અવારનવાર વ્યાખ્યાનમાં કહે છે, અરે વેપારીને ટાઈમ મળે નહીં, ટાઈમ કાઢીને આવો અભ્યાસ કરે નહીં જીવો. શું થાય ? એને દુઃખ થાય પણ શું થાય રુચિ ઓછી. રુચિ જેમાં છે એમાં ટાઈમ આપે અને આમાં તો રુચિ ઓછી એટલે ચાલો મંદિરે જઈ આવીએ,