Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૫
૩૨૭ અપેક્ષાએ કહું છું. કેટલો મોટો ફેર એમાં. આહાહા !
શાસ્ત્રમાં સમયસારમાં ત્રણ જગ્યાએ છે. આહાહા ! શુદ્ધનયથી કેવળજ્ઞાન થઈ ગયું છે અત્યારે વર્તે છે. એ ત્રણ ચાર જગ્યાએ એવા શબ્દો છે. શ્રીમમાં તો છે પણ સમયસારમાં પંડિતજીએ વાત લીધી છે. (શ્રોતા મુખ્ય નયના હેતુએ કેવળજ્ઞાન વર્તે છે) વર્તે છે. હાં એ લીધું છે. આવા શુદ્ધ ચૈતન્ય પ્રકાશનો સર્વોત્કૃષ્ટ મહિમા સ્તુતિ કરવા યોગ્ય છે. આ આત્માનો મહિમા છે. આ સ્વભાવનો મહિમા છે. આ પર્યાયનો મહિમા નથી, જ્ઞાનનો મહિમા નથી. પણ જ્ઞાયકનો મહિમા છે. કેમકે એ જ્ઞાનમાં જ્ઞાયક જણાય છે તો જ્ઞાયકનો મહિમા છે. યાકાર અવસ્થામાં જોય જણાતું જ નથી.
જોયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયક જણાય છે. જણાય છે તો બધાને શેયાકાર અવસ્થામાં, પણ એ માનતો નથી. એ એમ જાણે છે કે આ જણાય છે, આ જણાય છે, આ જણાય છે એમાં જ્ઞાનનું અજ્ઞાન ઊભું કરી, ઈન્દ્રિયજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરી અને એ ઈન્દ્રિયજ્ઞાન જેને જાણે છે એમાં મોહ ને મમતા, રાગદ્વેષ કરી જીવ બંધ માર્ગમાં ચાલ્યો જાય છે.
એવી રીતે કુંદકુંદ ભગવાનની મેં વાત કરી. એમણે એમ કહ્યું છે કે ભૂત, ભવિષ્ય, વર્તમાન ત્રણ કાળની પર્યાયનો પ્રતિભાસ થાય છે, યુગપદુ એક સમયમાં. એવી રીતે પંચાધ્યાયી કર્તાએ કહ્યું છે કે “અર્થ વિકલ્પ જ્ઞાન પ્રમાણે ભૂત ભવિષ્ય વર્તમાન ત્રણ કાળની પર્યાયો યુગપદ્ એક સમયમાં પ્રતિભાસ થાય છે. પછી બીજા શાસ્ત્રોમાંય છે. ક્યાં
ક્યાં છે જોવો આપણે લાવ્યા છીએને. પ્રવચનસારની બીજી ગાથાઓમાંય છે. પ્રવચનસારની બીજી ગાથામાં છે પ્રતિભાસ થાય છે બધાં પદાર્થોનો યુગપ
એવા સમસ્ત જોયાકારોરૂપે પરિણમેલું જ્ઞાન, કે જે જ્ઞાન આત્માને અભેદપણે જાણે છે. તો તે જ્ઞાનમાં શું બાકી રહ્યું? સમસ્ત પદાર્થના પ્રતિભાસવાળું જ્ઞાન કે જે જ્ઞાન આત્મસન્મુખ થઈને આત્માને જાણે છે. એ વખતે સમસ્ત પદાર્થોનો પ્રતિભાસ, તેના તરફ લક્ષ નથી.
પદાર્થ તરફ લક્ષ નથી, પ્રતિભાસ તરફ લક્ષ નથી, એ તો ઉપયોગ અંદર આવે છે. | ઉપયોગની શક્તિ કેટલી છે એ બતાવવા માટે આમ કહેવામાં આવ્યું છે. એવું ઘણું ઘણું છે શાસ્ત્રમાં.
હવે આપણે શરૂઆત કરીએ બીજા પારાની. પહેલો પારો પૂરો થયો. પ્રમત્ત અપ્રમત્તથી રહિત જ્ઞાયકતત્ત્વ એક છે આત્મા. એની ઉપાસના આરાધના કેમ કરવી, એની સેવા કેમ કરવી? જે બર્ણિમુખ જ્ઞાન છે એ બર્ણિમુખ કેમ થઈ રહ્યું છે? હવે એ બર્ણિમુખ જ્ઞાન અટકી જાય, અને અંતર્મુખ જ્ઞાન નવું પ્રગટ થાય અને પછી બહિંમુખ જ્ઞાન પણ રહી જાય. શું કહ્યું?
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |