________________
૩૨૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
પ્રતિબિંબ, પ્રતિબિંબ, પ્રતિબિંબ, આહાહા ! ક્યાંય સ્ખલના નથી આવતી. સહજ જ એવો સંબંધ છે કે જેવો તે પદાર્થોનો આકાર છે એવા આકારરૂપે અરીસામાં પ્રતિબિંબિત થાય છે. પ્રતિબિંબ પડતા અરીસો એમ માનતો નથી કે આ પદાર્થો મારા માટે ભલા છે એમ અરીસો માનતો નથી કોઈ દી’ . પદાર્થો ઉપકારી છે. રાગ કરવા યોગ્ય છે તેમ માનતો નથી. બધા પદાર્થો પ્રત્યે સમાન ભાવ છે.
જેવી રીતે અરીસામાં કેટલાક ઘટપટ આદિ પદાર્થો પ્રતિબિંબિત થાય છે. બિંબ અને પ્રતિબિંબ, નિમિત્તને બિંબ કહેવાય અને એના આકારોની ઝલક આવે એને પ્રતિબિંબ કહેવાય. બિંબ અને પ્રતિબિંબ. બિંબ છે એ નિમિત્ત છે ને પ્રતિબિંબ છે એ અરીસાની નિર્મળ પર્યાય છે એ નૈમિત્તિક છે. એ નૈમિત્તિક પર્યાયને જોઈને, કાર્યમાં કારણનો આરોપ આપીને એમ કહેવાય કે આ મોર અરીસામાં જણાય છે કે આ વૃક્ષ અરીસામાં જણાય છે કાર્યમાં, કાર્ય શું છે ? પ્રતિબિંબ. પ્રતિબિંબ એ કાર્ય છે, અરીસાની પર્યાય છે સ્વચ્છ અને કોલસો સામે નિમિત્ત છે. તો એની સ્વચ્છતા જોઈને, નિમિત્ત જોઈને કહેવાય. કાર્યમાં કારણનો આરોપ આપીને કે કોલસો અરીસામાં આવી ગયો. એવા બનાવો ઘણા બન્યા છે. અત્યારે કાંઈ નહીં. સાધારણ છે વાત.
એવી રીતે જ્ઞાનરૂપી દર્પણમાં સમસ્ત જીવાદિ, કોઈ બાકી નહીં હો, પ્રતિબિંબિત થાય છે. અત્યારે બધાને હો. જેને જેને કેવળજ્ઞાન થવાનું, જેને જેને મોક્ષ થવાનો છે. આ બધા બેઠા છે તેમાં ઘણાને લગભગ બધાને એમ કહીએ તો ચાલે. જેને પ્રતિભાસ થઈ રહ્યો છે. એ પ્રતિભાસનો આવિર્ભાવ થવાનો છે. એટલે મોક્ષની પર્યાયને કરવું એવી ચિંતાથી બસ થઈ જાય છે આત્મા. આવડો મોટો લાભ આમાં રહેલો છે પ્રતિભાસમાં. રહસ્ય છે, ને પર્યુષણ પર્વ છે ને. આહાહા !
પરંતુ કોઈ દ્રવ્ય કે પર્યાય નથી કે જે જ્ઞાનમાં આવ્યું ન હોય. બધું આવી ગયું છે. એટલે કરવાનું ક્યાં રહ્યું પછી. સમ્યગ્દર્શનની પર્યાયનો પ્રતિભાસ થઈ રહ્યો છે અત્યારે મિથ્યાદષ્ટિએ વિચારવું. આહાહાહા ! યથાખ્યાત ચારિત્ર પ્રતિભાસ થઈ રહ્યું છે. કેવળજ્ઞાનની પર્યાય સહિતનો આત્માનો પ્રતિભાસ થઈ રહ્યો છે અત્યારે.
એ ગુરુદેવ વર્ષે એક વાર પંદર દિવસ પધારતા'તા રાજકોટમાં. એક રાત્રે એમને કોઈ મસ્તી આવી ગઈ હશે અંદર. નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાંથી બહાર આવ્યા, અને વાત નીકળી કાંઈ, નીકળતાં નીકળતાં પોતે જ એમ કહ્યું. આહાહા ! શું જ્ઞાનની શક્તિ ! એટલે બધાને લાગ્યું કે કાંઈક માલ આવશે, કેવળજ્ઞાન થવાનું છે એ અત્યારે જણાય જાય છે. ત્યારે કોઈએ એમ કહ્યું એમાં બેઠેલા મુમુક્ષુએ, એ તો સાહેબ શ્રદ્ધા અપેક્ષાએ છે. નહીં જ્ઞાન