Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૪
૩૧૩ પરિણામ એ પરિણામનું નામ જ સંસાર છે. રાગરૂપે પરિણમે છે એ રાગની પર્યાયનું નામ જ સંસાર છે. સંસારની અવસ્થામાં અનાદિ બંધ પર્યાયની નિરૂપણાથી અપેક્ષાથી, અનાદિકાળથી પર્યાયની સાથે કર્મનો બંધ છે. દ્રવ્ય તો અબંધ રહ્યું છે તે વખતે. એક સમય માત્ર પણ ભગવાન આત્માને ભાવકર્મનો બંધ થતો નથી. થયો નથી ને થવાનો નથી. માથા પછાડીને મરી જાઈશ તોય. વસ્તુ પોતાના સ્વભાવને છોડશે નહીં. તારું અજ્ઞાન થઈ જાશે. કર્મનો બંધ એને થતો નથી. એ તો મુક્ત પરમાત્મા છે. અબંધ સ્વભાવી છે.
સંસારની અવસ્થામાં અનાદિ બંધ પર્યાયની અપેક્ષાથી ક્ષીરનીરની જેમ, જેમ પાણી ને દૂધ એક વાસણમાં રહેલા છે. પણ એક ક્ષેત્રાવગાહ સંબંધ છે એનો. એનો સંયોગ સંબંધ નથી. એક ક્ષેત્રાવગાહ સંબંધ છે. પર્યાયનો સંયોગ સંબંધ છે. જ્ઞાનનો તાદાત્મ સંબંધ છે. રાગનો સંયોગ સંબંધ છે. આ તો એક ક્ષેત્રે બે પદાર્થ જુદા કહ્યા ને, ક્ષીર ને નીર બે પદાર્થ જુદા છે. એવો એક કર્મની સાથે અનાદિકાળનો એને દ્રવ્યબંધ છે. પણ એ દ્રવ્યબંધ કાર્મણવર્ગણાની સાથે બંધાયેલા છે પરમાણું. આત્માની સાથે બંધ છે નહીં એને. અને બંધાય છે ત્યારે આત્મા એમાં નિમિત્ત છે નહીં.
ભગવાન આત્માનાં નિમિત્તે કર્મનો બંધ ત્રણકાળમાં કોઈને કદી થાય નહીં ને થાય તો એ છૂટે નહીં. કદાચ આત્માને કારણે નિમિત્ત થઈ જાય અને બંધ થાય કર્મનો, એક સમય | નિમિત્ત થાય, તો તો કર્મનો બંધ થાય જ અને છૂટે નહીં. તો આઠ કર્મથી રહિત કે દી” થાય. માટે બંધાવું એનો સ્વભાવ નથી. બંધાવું સ્વભાવ નથી એટલે મુકાવું ઈ સ્વભાવ નથી. એ તો મુક્ત છે અનાદિ અનંત. વસ્તુને કયાં બંધ છે. પર્યાયમાં બંધ છે. ભાવબંધ પણ છે એના નિમિત્તે કર્મનો બંધ પણ થાય. એ બધી વાતો છે. પણ એ વાત જ્ઞાયકભાવમાં નથી ક્યાંય. આહાહા! બહારમાં બધું છે અંદરમાં કાંઈ નથી ભાઈ. કચરોય કાંઈ અંદરમાં નથી, એ તો પવિત્ર પરમાત્મા બિરાજમાન છે. - ક્ષીરનીરની જેમ કર્મપુદ્ગલોની સાથે એકરૂપ હોવા છતાં, જો કર્મ પુદ્ગલો કહ્યાને, ભાવકર્મ નહીં, કર્મયુગલો કહ્યા, બે પદાર્થ ભિન્ન છે ને ક્ષીરનીરની જેમ એની માફક આમ હોવા છતાં, હવે જો કર્મનો બંધ છે, કર્મનો ઉદય આવે છે, કર્મના ઉદયમાં સંસારી જીવ જોડાય છે, અને કર્મના ઉદયમાં જોડાતા શુભાશુભભાવ પર્યાયમાં થાય છે, અને શુભાશુભ ભાવનું નિમિત્ત પામીને નવી પુણ્ય પ્રકૃતિ ને પાપ પ્રકૃતિનો આવાગમન બંધ પણ થાય છે. આ બધી વાત બે લીટીમાં લખી છે. એ આપણે હમણાં જોઈએ. લખી છે એનો આપણે વિસ્તાર કરશું.
કે દ્રવ્ય સ્વભાવની અપેક્ષાથી જો તો, જોવામાં આવે તો દુરંત કષાયચક્રના ઉદયની,
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |