Gnayak Swaroop Prakashan

SR No.: 008241
Original Sutra Author: N/A
Author: Lalchandra Pandit
Publisher: Digambar Jain Kundamrut Kahan
Publication Year: 2007
Total Pages: 487
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 323

૩૦૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
એક સમયની પર્યાયમાં પોતાના દ્રવ્ય ગુણ કે છ દ્રવ્યો આવતાં નથી. પોતાનો આત્મા પોતાની પર્યાયમાં આવતો નથી. જણાય ખરો ! પર્યાયમાં જ્ઞાયક જણાય પણ જ્ઞાયક પર્યાયમાં ન આવે. જ્ઞાયકનું જેટલું સામર્થ્ય છે તેટલું જણાય જાય પણ જ્ઞાયક તે પોતાનું સ્થાન છોડીને પર્યાયમાં આવી જાય, અને એકમેક થઈ જાય તેમ છે નહીં. કેમકે તો તો પર્યાયનો નાશ થતાં દ્રવ્યનો નાશ થઈ જાય. આવી વાત છે.
અજ્ઞાનીને પણ તેની જ્ઞાનની પર્યાયમાં ત્રણકાળ ને ત્રણલોકનું જ્ઞાન વર્તમાનમાં પ્રતિભાસરૂપ છે. પ્રતિભાસરૂપ છે આવિર્ભાવરૂપ નહીં. પ્રતિભાસરૂપ છે. પ્રતિભાસ છે. તે જ્ઞાયકની સન્મુખ થતાં જ્ઞાયકનું જ્ઞાન થતાં તેની ભૂત અને ભાવિ પર્યાયનો પણ પ્રતિભાસ છે તેમાંથી કોઈ વખતે કોઈ પર્યાયનો આવિર્ભાવ થઈને જણાય જાય છે.
જ્યારે પોતે પરદ્રવ્યથી ભિન્ન થાય ત્યારે સંસાર મટે. મિથ્યાત્વ મટે. ત્યારે ક્લેશ મટે એ રીતે દુ:ખ મટાડવાને દુઃખના નાશનો ઉપાય, શુદ્ઘનયનો ઉપદેશ પ્રધાન છે. મુખ્યપણે શુદ્ઘનયનો ઉપદેશ ને શુદ્ધાત્માનો જ ઉપદેશ આ શાસ્ત્રમાં ને આ ગાથામાં કહેલો છે.
અશુદ્ઘનયને અસત્યાર્થ કહેવાથી એ ન સમજવું કે આકાશના ફૂલની જેમ તે વસ્તુ ધર્મ સર્વથા નથી. તેથી સર્વથા એકાંત સમજવાથી મિથ્યાત્વ આવે છે. પર્યાયમાં છે દોષ ત્યાં સુધી એમ જાણજે, કે એ વિભાવ છે, મારો સ્વભાવ નથી. માટે સ્યાદ્વાદનું શરણ લઈ શુદ્ઘનયનું આલંબન કરવું જોઈએ. સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ થયા પછી શુદ્ઘનયનું પણ આલંબન નથી રહેતું.
તે દ્રવ્ય સ્વભાવ અને પર્યાય સ્વભાવ પુસ્તક બહાર પડ્યું છે તેનો ટોન આવી ગયો આમાં. કે વિકલ્પવાળી દશામાં હું શુદ્ધ છું, શુદ્ધ છું, શુદ્ધ છું એનો આશ્રય કરવાથી અશુદ્ધતા ટળશે એમ સ્વભાવનો નિશ્ચયનયનો પક્ષ આવે એમાં પણ અનુભવ થતો નથી. તે વિકલ્પ છૂટે ને અનુભવ થાય પછી શુદ્ધનયનું આલંબન રહેતું નથી. વિકલ્પનું આલંબન છે નહીં. જે વસ્તુ સ્વરૂપ છે તે છે તેમ પ્રમાણદૃષ્ટિ છે. દ્રવ્ય ને પર્યાય જેમ છે તેમ જ્ઞાન, તેને પ્રમાણ એટલે સત્યદૃષ્ટિ છે. તેનું ફળ વીતરાગતા છે. આ પ્રમાણે નિશ્ચય કરવો યોગ્ય છે.
લ્યો, આંહી જ્ઞાયકભાવ પ્રમત્ત અપ્રમત્ત નથી એમ કહ્યું છે. ત્યાં પ્રમત્ત અપ્રમત્ત એટલે શું ? ગુણસ્થાનની પરિપાટીમાં છઠ્ઠા ગુણસ્થાન સુધી તો પ્રમત્ત કહેવાય છે અસાવધાનદશા પ્રમાદ એટલે અસાવધાન. સાતમાથી માંડીને અપ્રમત્ત કહેવાય છે. સાવધાનદશા. આત્મા તરફ ઉપયોગ લાગી જાય છે. પરંતુ તે સર્વ ગુણસ્થાનો અશુદ્ઘનયની કથનીમાં છે, વ્યવહારનયનો વિષય છે. શુદ્ઘનયથી આત્મા જ્ઞાયક જ છે. છઠ્ઠીગાથા પૂરી થઈ.