Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૪
( વિભાગ - ૬)
પ્રવચન નં. ૨૪ પર્યુષણ પર્વાધિરાજ દિવસ-૧ - રાજકોટ
તા. ૧૭-૯-૯૬
- આજે પર્યુષણ પર્વાધિરાજનો પ્રથમ દિવસ છે. દસ લક્ષણ ધર્મમાં આજે પહેલો ઉત્તમ ક્ષમાનો દિવસ છે. ઉત્તમ ક્ષમાની વ્યાખ્યા, આજનો દિવસ ઉત્તમ ક્ષમાનો ગણાય છે, સમ્યગ્દર્શન વગર ઉત્તમ ક્ષમા હોય જ નહીં. લૌકિકમાં શુભભાવને ક્ષમા કહેવાય છે. ગુરુદેવના દસ લક્ષણ ધર્મ ઉપર વ્યાખ્યાન છે. એનું વાંચન ચાલે છે. લૌકિકમાં શુભભાવને ક્ષમા કહેવાય છે, તેનો નિષેધ કરવા માટે અહીં ઉત્તમ ક્ષમા એમ કહ્યું. ઉત્તમ ક્ષમા એટલે સમ્યગ્દર્શનપૂર્વક વીતરાગી ક્ષમા !
નિશ્ચયથી પોતાનો આત્મ સ્વભાવ, ત્રિકાળ જ્ઞાયકમૂર્તિ છે તેની ઓળખાણ અને બહુમાન કરવું તથા રાગદ્વેષ ક્રોધાદિની રુચિ છોડવી, તે જ ઉત્તમ કક્ષાની સાચી આરાધના છે. આ આત્મ સ્વભાવનો અનાદર કરીને, પુણ્ય-પાપની રુચિ કરવી તે જ ક્રોધ છે. અને આત્મ સ્વભાવના આદર વડે, પુણ્યપાપની રુચિ છોડી દેવી તે જ ઉત્તમ ક્ષમા છે. એટલે સમ્યગ્દર્શનપૂર્વક વીરાતની દશા પ્રગટ થાય એને ઉત્તમ ક્ષમા કહેવામાં આવે છે. આ દસ લક્ષણ ધર્મો ઉત્કૃષ્ટપણે તો ભાવલિંગી સંતોને જ હોય છે. નીચેના ગુણસ્થાનમાં પાંચમે ચોથે ગૃહસ્થીને પણ આ ભાવના કરવા જેવી છે.
હવે આમાં એમ કહ્યું કે સમ્યગ્દર્શનપૂર્વક જ ઉત્તમ ક્ષમા હોય છે, એવો સિદ્ધાંત બાંધ્યો. તો હવે સમ્યગ્દર્શન કેમ પ્રગટ થાય? સમ્યગ્દર્શનનો વિષય શું? અને સમ્યગ્દર્શન કેમ પ્રગટ થાય? તેવા બે પ્રશ્ન શિષ્ય પૂક્યા છે. છઠ્ઠી ગાથાના મથાળામાં. એ પહેલાં મથાળું આપણે વાંચીએ.
આચાર્ય ભગવાને કહ્યું કે હું એકત્વ વિભક્ત આત્માની વાત કરીશ. પરથી ભિન્ન અને પોતાના અનંત ગુણોથી અભિન્ન, એવા શુદ્ધાત્માની વાત હું કહીશ. અને તું અમારી વાતને અનુભવ કરીને પ્રમાણ કરજે. કેવળ સાંભળીને આ પ્રમાણ થાય એવી વાત નથી. કેવળ શાસ્ત્ર વાંચીને પ્રમાણ થાય એવી વાત આ નથી. કેવળ અનુમાન જ્ઞાન દ્વારા પણ આ પ્રમાણભૂત થાય એમ નથી. પણ જે અનંતકાળથી બહિર્મુખ જ્ઞાન વર્તે છે, જે ઈન્દ્રિયજ્ઞાન પ્રગટ થઈને અનંતકાળથી પરમાં એત્વ કરી રહ્યું છે. તે ઈન્દ્રિયજ્ઞાનનો પણ નિષેધ કરીને, જ્યારે આત્મા આત્માની સન્મુખ થાય છે, ત્યારે નવું અતીન્દ્રિયજ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. જે
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |