Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૩
૩૦૧ પર્યાયને પણ શુદ્ધનય કહેવાય. અને એ જ્ઞાનની પર્યાય જે શુદ્ધનય જે શુદ્ધાત્મામાં અભેદ થઈ ગઈ તેને પણ શુદ્ધનય કહેવાય. અહીંયા અભેદને શુદ્ધનય કહી છે. ત્રિકાળી દ્રવ્ય અને અહીંયા શુદ્ધનય એમ નહીં. શુદ્ધનયની પર્યાયને શુદ્ધનય નહીં. પણ જે જ્ઞાન અંદરમાં જઈને અભેદ થયું તેને પણ શુદ્ધનય કહેવામાં આવે છે. એમ અગિયારમી ગાથામાં ગુરુદેવે ત્રણ અર્થ કર્યા છે. આહા !
શુદ્ધનયનો વિષય છે ત્રિકાળી દ્રવ્ય તેને પણ શુદ્ધનય કહેવાય. શુદ્ધનય નથી પણ શુદ્ધનયનો વિષય છે. વિષય ગણીને એને પણ શુદ્ધનય કહેવાય ત્રિકાળી દ્રવ્યને. અને જે જ્ઞાનની પર્યાય દ્રવ્યને વિષય કરે છે તેને પણ શુદ્ધનય કહેવાય. એ પર્યાય અભેદ થઈ ગઈ તેને પણ શુદ્ધનય કહેવાય. એમ શુદ્ધનયના ત્રણ અર્થ છે એમાં આ ત્રીજો અર્થ અહીંયા છે અભેદનો શેયનો.
એ શુદ્ધનયનો વિષય છે. અન્ય પરસંયોગજનિત ભેદો છે રાગાદિના તે બધા ભેદરૂપ અશુદ્ધદ્રવ્યાર્થિકનયનો વિષય છે. દ્રવ્યાર્થિક, અશુદ્ધદ્રવ્યાર્થિકનય કેમ કહી ? કે આખા દ્રવ્યની અપેક્ષાએ એનો અંશ છે માટે અશુદ્ધદ્રવ્યાર્થિકનય પણ કહેવાય છે. અશુદ્ધદ્રવ્યાર્થિકનય પણ શુદ્ધ દ્રવ્યની દૃષ્ટિમાં પર્યાયાર્થિક જ છે. તેથી તે વ્યવહારનય જ છે તેમ આશય જાણવો.
અહીં એમ પણ જાણવું કે જિનમતનું કથન સ્યાદ્વાદરૂપ છે. જિનેન્દ્ર ભગવાનની વાણી સ્યાદ્વાદ, કથંચિત્ કોઈ એક અપેક્ષાએ કહેવું તેને સ્યાદ્વાદ કહેવામાં આવે છે. વાદ એટલે કહેવું, સ્યાદ્ એટલે કથંચિત્ . કથંચિત્ સ્યાદ્વાદરૂપ છે. તેથી અશુદ્ધનયને સર્વથા અસત્યાર્થ ન માનો. શું કહે છે? કે પર્યાય અશુદ્ધ છે, એ પર્યાય જ નથી બિલકુલ, પર્યાયનું હોવાપણું જ નથી, એ અલોકાકાશમાં છે તેમ ન લેતો. તે સ્વભાવને ભૂલીને, પરાશ્રિત તારી પર્યાયમાં અશુદ્ધતા થાય છે. મલિનતા તે તારી પર્યાયનો ધર્મ છે. સ્વભાવનો ધર્મ તો છે જ નહીં. દ્રવ્ય તો એ વખતેય શુદ્ધ છે. પર્યાયમાં મલિનતા થાય છે. દ્રવ્ય તો જેવું છે તેવું છે એ તો આવી ગયું બધું આપણે.
અશુદ્ધનયને સર્વથા અસત્યાર્થ ન માનો. હોવાપણે છે આત્માપણે નથી. આસ્ત્રવ આસ્ત્રવપણે છે. આસ્ત્રવ જીવપણે નથી અને આસ્ત્રવ આસ્ત્રવપણે નથી તો તો તું સિદ્ધ હો અત્યારે, પરમાત્મા હોવો જોઈ પણ એમ નથી. સંસાર અવસ્થામાં પર્યાય મલિન છે. તે વખતે દ્રવ્ય મલિન નથી તેમ સાથે રાખજે. નહિંતર હું મલિન થઈ ગયો તેવી ભ્રાંતિ થઈ જશે. પર્યાય મલિન થાય પણ હું મલિન ન થાઉં કોઈકળે. પણું આત્મામાં રાખજે તને પર્યાયનું જ્ઞાન થઈ જશે. હું પણું આત્મામાં રાખજે કે હું તો શુદ્ધ છું, પણ આ પર્યાય મલિન થોડીક થઈ છે, જ્યાં સુધી સ્વભાવમાં ન ઠરાય ત્યાં સુધી.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |