________________
૨૯૯
પ્રવચન નં. ૨૩ જાણ્યો, પોતાના આત્માને. એ કર્મ પણ પોતે જ છે. આવો એક ગ્લાયકપણામાત્ર પોતે શુદ્ધ છે એ વાક્ય લીધું હતું. આપણે ““કર્તા કર્મ ક્રિયા ભેદ નહીં ભાસતું હૈ અકર્તુત્ત્વ શક્તિ અખંડ રીતી ધરે ઈ. યાહી કે જ્ઞાન મેં લખી લીજે ગવેષી યાદી કી લખની મેં અનંત સુખ ભર્યો હૈ.' કર્તા-કર્મ ક્રિયા, આત્મા આત્માને જાણવારૂપે પરિણમે છે ત્યારે આત્મા કર્તા થયો અને આખો આત્મા પોતાના જ્ઞાનમાં શેય થયો. રાગ શેય ન થયો અને પર્યાયનો ભેદ પણ શેય ન થયો. શું કહ્યું? દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર તો ય થાય નહીં પણ રાગ પણ જ્ઞાનનું ઝૂય ન થયું એ તો ઠીક, પણ જ્ઞાનની પર્યાય જે નિર્મળ પ્રગટ થઈ તે પણ જ્ઞાનનું ઝેય નથી. આખો આત્મા જ્ઞાનનું ઝેય થાય છે. ત્યારે કહે છે કર્તા, કર્મ ને ક્રિયા ભેદ નહીં ભાસતું હૈ. ભેદ તો છે કર્તા ધર્મ, કર્મધર્મ અને ક્રિયા ધર્મ, ધર્મના ત્રણ ભેદ છે પણ અનુભવના કાળમાં આ ત્રણ ભેદ દેખાતા નથી.
“કર્તા-કર્મ-ક્રિયા ભેદ નહીં ભાસતું હૈ. અકર્તૃત્ત્વશક્તિ અખંડ રીતી ધરે ઈ.” હવે અહીંયા કર્તા કહ્યો તો અકર્તા ન રહ્યો? તો કહે અકર્તા રહ્યો ને કર્તા થયો, અકર્તા રહ્યો ને કર્તા થયો, કર્તબુદ્ધિ ગઈ. આ તો જેને આત્માની રુચિ લાગી ગઈ હોય તેનું કામ થાય તેવી વાત છે.
એ છેલ્લી આયુષ્યની સ્થિતિ સુધી ૭૦ થાય ૮૦ થાય ઓફિસે જાય, દુકાને જાય, જે જેનો ધંધો, ફેક્ટરીએ જાય. છોડે જ નહીં છેલ્લે સુધી. ન હોય એને તો ક્ષમ્ય છે પણ જેને આજીવિકાનું સાધન હોય. શ્રીમદ્ કહ્યું છે દાક્તર સાહેબ, શ્રીમદ્ કહ્યું છે કે જો તને આજીવિકાનું સાધન થઈ ગયું હોય તો બસ કરજે. તો આત્માની સાધનામાં લાગી જજે. તો સાધ્યની સિદ્ધિ થશે. તારા ભવનો અંત આવશે. બાકી છેલ્લી સ્થિતિ સુધી પૈસાની પાછળ લોલુપતા, હાય વરાળ, મુંબઈમાં તો ખાધું ન ખાધું ને ટ્રેન ઉપડી જશે, ભાગે ઊતાવળે. આહા ! સવારે નવ વાગ્યે નીકળેલો રાત્રે દશ વાગ્યે આવે ઘર ભેગો થાય. ઈ તો મુંબઈની વાત પણ રાજકોટમાં રહેતો હોય તોય બે ચાર કલાક કાંઈક સ્વાધ્યાય, ટેપ સાંભળવી ગુરુદેવની. ભાઈ ટાઈમ ગોઠવી લે. આપણી સામે મનુભાઈ ચાલ્યા ગયા. એક ભાઈએ દાખલો આપ્યો. અરેરે ! અમારી સ્થિતિ પણ શરીરની નબળી છે મનુભાઈ ચાલ્યા ગયા. અમારું શું થશે? એમ થાય તો ખરું ને? વૈરાગ્ય તો આવે ને એટલોય ન આવે વૈરાગ્ય ! આહાહા ! અગિયાર દિવસમાં ચાલ્યા ગયા. રોજ આવતા'તા.
“ક્ત કર્મ ક્રિયા ભેદ નહીં ભાસતું હૈ.'' ભેદ છે કર્તા ધર્મ કર્મ ધર્મ, ક્રિયાના ધર્મ ભેદ છે. કારકના ભેદ ગુણભેદ, કારકના ભેદો ભલે હો તો હો. પણ હું તો શુદ્ધ ચૈતન્ય પરમાત્મા છું એમ જાણીને ભેદનું લક્ષ છોડીને અભેદમાં આવી જાય છે. અભેદમાં આવતાં અભેદ થઈ