Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૩
૨૯૭ શેય છે જ્ઞાનમાં ઝળક્યું. પ્રતિભાસિત પ્રતિબિંબિત થયું અંદરમાં. જેમ દર્પણમાં પ્રતિબિંબિત થાય પર પદાર્થ તેમ. જ્ઞાનમાં પ્રતિભાસિત થયું તેવો જ્ઞાયકનો જ અનુભવ કરતાં. રાગનો પ્રતિભાસ થયો, દુઃખ પ્રતિભાસિત થયું, પણ હું રાગી છું ને હું દુઃખી છું તેમ અનુભવમાં નથી આવતું હવે. હવે તો કહે છે કે ઈ જણાતું જ નથી. કેમકે ઉપયોગમાં ઉપયોગ છે ઈ જણાય છે. ઉપયોગમાં રાગ છે ઈ જણાતો નથી. જ્ઞાનના ઉપયોગમાં રાગ આવતો તો નથી પણ ઉપયોગનું લક્ષ જ્ઞાયક ઉપર છે તેથી તે જણાતું નથી. લક્ષ ફરી ગયું આખું. તેવો જ્ઞાયકનો જ અનુભવ કરતા જ્ઞાયક જ છે. જાણનાર, હું તો જાણનાર છું. ભલે પરપદાર્થ પ્રતિભાસે. પણ મારું લક્ષ ત્યાં નથી. અનંતકાળથી મારું લક્ષ જોય અને જોયાકાર જ્ઞાન ઉપર હતું તે શેય અને શેયાકાર જ્ઞાન તિરોભૂત થઈ જાય છે. જણાય છતાં હું તેને જાણતો નથી. જણાવાનું ચાલુ રહે. આ આનો પ્રતિભાસ અટકે નહીં. ઈ તો જણાયા કરે છે સ્વચ્છ અરીસામાં. પણ દર્પણમાં મોટું હવે જણાતું નથી. પણ દર્પણ જણાય છે ત્યાં ઈ જ્ઞાની થઈ જાય છે. આહાહા !
હવે આ મોઢાનો પ્રતિભાસ છે ઈ કાઢી નાખે, ત્યારે દર્પણ જણાય? કે ના. એ ભલે ને પ્રતિભાસ રહેતો તેનું લક્ષ છોડી દે. મોટું જણાય છે ત્યારે મોટું જણાતું નથી. મોટું અરીસાની સામે છે ત્યારે મોટું ન જણાય અને જો અરીસો જણાય તો જ્ઞાની થઈ ગયો. મોટું અરીસાની સામે છે ને મોટું જણાય તો અજ્ઞાની છે. આ દાખલો દર્પણનો. એમ ભલે રાગાદિ ને દુઃખાદિ તારી જ્ઞાનની પર્યાયમાં ઝળકે, જણાય તો પણ શેયનો જ્ઞાનમાં પ્રતિભાસ તો થયો પ્રતિભાસ તો રહ્યો, પ્રતિભાસ તો રાખ્યો. ભરતભાઈ ! પ્રતિભાસ તો થયો એમ. પ્રતિભાસ ટળી જાય તો અનુભવ થાય તેમ નથી. પ્રતિભાસ રહી જાય, પ્રતિભાસનું લક્ષ છૂટી જાય, જ્ઞાયકનું લક્ષ આવી જાય ને અનુભવ થઈ જાય.
આ તો સુખી થવાનો માર્ગ છે. શાશ્વત સુખનો ઉપાય છે આ સમયસાર, નિમિત્તપણે, એ તો નિમિત્તપણે છે. અહીંયા અનુભવ થાય ત્યારે શાસ્ત્ર નિમિત્ત કહેવાય. બાકી શાસ્ત્રથી સુખ ન થાય. શેય જ્ઞાનમાં પ્રતિભાસિત થયું, તો કહે છે કે શેયનો અનુભવ થાય છે કે જ્ઞાયકનો? એ વખતે એમ કહે છે તેવો જ્ઞાયકનો જ અનુભવ કરતાં જ્ઞાયક જ છે. આહાહા !
હું તો જાણનાર છું. હું આ જણાય છે એ હું નહીં. લક્ષ છૂટી ગયું આનું આ હું જાણનારો છું. આ હું જાણનારો છું તે હું જ છું. જે જાણનારો જણાયો અનુભવમાં આવ્યો. જાણનારને જાણ્યું જ્ઞાને. રાગને જાણવાનું બંધ થઈ ગયું. રાગને જાણે છે ત્યાં સુધી નિર્વિકલ્પ શુદ્ધોપયોગ ન આવે. રાગને જાણવાનું બંધ થાય છે ત્યારે જાણનાર જણાય છે જાણનાર જણાય છે, તે જાણનાર તરફ જ્ઞાન વળી જાય છે. રાગથી વિમુખ થઈને, શરીરથી વિમુખ થઈને, નિમિત્તથી
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |