Page Text
________________
૨૯૪
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન એટલે કે અનંતગુણથી એકપણું ને પરિણામ માત્રથી જુદાપણું. એવી આત્માની વાત તે સાંભળી નથી તે વાત હું તને કહીશ, ત્યારે શિષ્યનો પ્રશ્ન આવ્યો કે એવો શુદ્ધાત્મા કોણ છે? કૃપા કરીને કહો. અને તેનો અનુભવ કેમ થાય? એની પાસે બે પ્રશ્ન મૂક્યા. તેમાં એક પ્રશ્નનો ઉત્તર આવી ગયો, પહેલાં પ્રશ્નનો. આત્મા શુદ્ધ કેમ છે? કે આત્મામાં થતાં પરિણામ એટલે કે આત્મામાં થતા નથી પણ આત્માની જોડે બાજુમાં સંયોગરૂપે જેમ દેહ છે, તેમ પરિણામ પણ સંયોગરૂપે છે. તે પરિણામ થાય છે ખરા. ચૌદ ગુણસ્થાનના પ્રમત્ત અપ્રમત્તના પણ તે પરિણામ આત્મામાં નથી, આત્માના નથી, તે પરિણામ તારા નથી. તો એનું સ્વામીપણું કર્તાપણું-ભોક્તાપણું તો છૂટ્યું. એક શલ્ય તો ગયું. કર્તાપણાનું શલ્ય તો ગયું રહિતમાં. આત્મા પરિણામ માત્રથી ભિન્ન છે રહિત છે. તેમ આચાર્ય ભગવાને જ્યારે કહ્યું ત્યારે હું કરનાર છું તે તો ગયું પણ હું તેનો જ્ઞાતા છું તેવું અજ્ઞાન રહી ગયું. કાલે વાત કરી'તી થોડી, એવું છે. આ બે ભાગ છે.
આ ગાથામાં બે ભાગ પડ્યા છે. શરૂઆતમાં પહેલાં ભાગમાં એમ કહ્યું કે પરિણામ આત્મામાં નથી આત્માથી બાહ્ય ચીજ છે. પરિણામ થયા કરે છે. તે પરિણામ તારા નથી, પરિણામનો સ્વામી પરિણામ છે. પરિણામનો માલિક પરિણામ છે. બંધનો માલિક પરિણામ ને મોક્ષ થાય તેનો માલિક પણ પરિણામ. તું એનો સ્વામી નથી. મિથ્યાત્વનો તો સ્વામી નથી તું, પણ સમ્યગ્દર્શન થાય તેનો પણ તું સ્વામી નથી. તારે તેની સાથે સ્વસ્વામી સંબંધનો અભાવ છે. સમ્યગ્દર્શન એ મારું સ્વ અને હું તેનો સ્વામી તેવો સ્વ-સ્વામી સંબંધ પરિણામ સાથે તારે નથી. તો દેહ મારો ને આ કુટુંબ મારું ને તે વાત તો ઘણી દૂર રહી ગઈ.
પરિણામ તારામાં થતાં હોવા છતાં એ પરિણામ તારા નથી. પ્રમાણની અપેક્ષાએ તો તારામાં થાય છે. નયની અપેક્ષાએ તારામાં થતાં જ નથી. ત્યારે પરિણામની કર્તાબુદ્ધિ છૂટી જાય છે કે પરિણામનો હું કરનાર નહીં. એટલા ભાગમાં આવ્યો, એટલું શલ્ય ગયું. તે પ્રકારનું મિથ્યાત્વ ગયું. ટળ્યું નથી હજી ગળ્યું તથા પ્રકારનું. પણ હવે તેને બીજું શલ્ય ઊભું થયું. આ પરિણામને કરવું નહીં તે તો બરાબર છે પણ પરિણામને જાણવું. કેમકે મારો સ્વભાવ જ્ઞાતા છે જાણવાનો. હવે હું પરિણામને જાણીશ પણ કરીશ નહીં. એવું એક શલ્ય અજ્ઞાનનું રહી ગયું. તે જાણવાની બુદ્ધિ પરિણામમાં રહી ગઈ.
એ બીજા પારામાં નીકળે છે, કે પરિણામ તારા જ્ઞાનમાં જણાય ત્યારે પરિણામ નથી જણાતા તને જાણનાર જ્ઞાયક જણાય છે લઈ લે. પરિણામનો કરનાર તો તું નહીં પણ પરિણામનો જાણનાર પણ તું નથી. આહા! જે તારાથી ભિન્ન છે તેનું કરવું પણ ન હોય અને જે ભિન્ન છે તેનું જાણવું પણ ન હોય.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |