Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૨
૨૮૯ અંદરનો જુદો. આત્મા આત્માને જાણે છે તે સદ્ભુત વ્યવહાર છે. આત્મા પરને જાણે છે અસભૂત વ્યવહાર છે. ખોટો વ્યવહાર અસભૂત એટલે જુકો-પ્રત્યેક જીવને જણાય છે આત્મા અને મનાઈ ગયું છે. મને પર જણાય છે તે સંસારનું કારણ છે. આહાહા ! પ્રત્યેક જીવને જણાય છે પોતાનો આત્મા. ભેદ અપેક્ષાએ જ્ઞાન જણાય છે અભેદ અપેક્ષાએ જ્ઞાયક જણાય છે. બે પ્રકારે સમજાવે જ્ઞાની. શું કરે ? આહા!
માટે અજ્ઞાનીમાં પણ સ્વપરપ્રકાશકની જ્ઞપ્તિ છે. પણ શું કામની? તે સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય થયો. જ્ઞાનીનો યોગ થયો કે સ્વપર પ્રકાશક બે પ્રકારના પ્રતિભાસ થાય છે. આહા ! પણ લક્ષ એક ઉપર કરી લે. બેનું લક્ષ ન હોય. છોડી દે પરનું લક્ષ. પરનું લક્ષ છોડવું કે આ રાગ પ્રતિભાસે છે તેને કાઢી નાખો, તેને કાઢવાની વાત ન હોય. કાઢવું ક્યાં છે? તે તો પ્રતિભાસે છે. ફૂલનો પ્રતિભાસ તેમાં લાલ થયો તો હવે લાલ રંગ કાઢી નાખું તો સ્ફટિકમણી સ્વચ્છ દેખાય તેમ નથી. હવે લાલ ક્યાં તેમાં ગરી ગયું છે? ત્યાંથી ઊડીને આવ્યું છે? લાલ તો ફૂલથી અભેદ છે અને સ્વચ્છ પર્યાય આત્માથી અભેદ છે. આ તું જોઈ લેને સ્વચ્છતાને તને પ્રતિભાસ નડશે નહીં. પ્રતિભાસનું લક્ષ નડે છે. જરાક ધ્યાન રાખે તો કામ થઈ જાય.
ફૂલને હટાવવું નથી. ફૂલ ભલે ને પ્રતિભાસે. આમ જુએ છે સ્ફટિકની સામે સ્વભાવની સામે તે તો સ્વચ્છ દેખાય છે. દ્રવ્ય સ્વચ્છ, ગુણે સ્વચ્છ અને પર્યાયે પણ સ્વચ્છ. ક્યારે કે લાલનો પ્રતિભાસ થાય ત્યારે. ઈ પર્યાય લાલ થઈ છે એની? લાલ થઈ જ નથી. કે લાલ રંગ તે ફૂલથી અભિન્ન છે અને તેના સંબંધીનો અનુભવ તે સ્ફટિકથી અભેદ છે સ્વચ્છ. થોડીક વાત છે પણ માલ ઘણો છે અંદરમાં. સ્ફટિકના દૃષ્ટાંતથી, દર્પણના દષ્ટાંતથી સમજાય.
જ્ઞાયક એવું નામ પણ તેને શેયને જાણવાથી આપવામાં આવે છે. તે નગીનભાઈએ કહ્યું અસભૂત વ્યવહારની વાત કરી કે શેયને જાણે છે માટે જ્ઞાયક છે. આહાહા ! ખોટી વાત છે. વ્યવહારને અનુસરવા માંડ્યું જગત. આ વાત પકડી, સમજાવવા માટે કહ્યુંઘીનો ઘડો' સમજાવવા માટે કહ્યું એની ભાષાથી અજ્ઞાનીની. છે ને. ઘીનો ઘડો ઓલો હા કહે ઊભો રહે કહે, હા પાડીશમાં ! વાક્ય અધુરું છે હજી ! તો ફરમાવો, ઘીનો ઘડો એની ભાષા અજ્ઞાનીની. અજ્ઞાનીની ભાષા શું છે કે પરને જાણે તે આત્મા. તે અજ્ઞાનીની ભાષા છે. ઘીનો ઘડો ઈન ટુકોમાં બાંધી દીધો અંદર છે તે માટીમય છે અને ઘી મય નથી. આહા ! હું ઘીનો ઘડો, ઘીનો ઘડો, ઘીનો ઘડો માનું છું, પરને જાણે, પરને જાણે, પરને જાણે, સ્વપરને જાણે, સ્વપરને જાણે સ્વપરને જાણે. આહાહા! ઘીના ઘડા જેવું કથન છે. સાધ્યની સિદ્ધિ નહીં થાય તેમાં, અનુભવ ન થાય માટે સમજાવવા માટે વ્યવહાર હોય છે. પણ વ્યવહાર ગ્રહણ કરવા યોગ્ય નથી. આશ્રય કરવા યોગ્ય નથી. સત્યાર્થ નથી વ્યવહાર.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |