________________
૨૮૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન ગરબડ બહુ. આખા હિંદુસ્તાનમાં ચાલે છે. એક સ્વપરપ્રકાશકમાં ગરબડ બહુ. આહા !
સ્વપરપ્રકાશક ત્રણ પ્રકારના છે. સ્વપર પ્રકાશક એક પ્રકારનું નથી. જ્ઞાનીને પણ સ્વપરપ્રકાશક હોય જ્ઞાનમાં અને અજ્ઞાનીને પણ સ્વપરપ્રકાશક છે. અજ્ઞાનીના જ્ઞાનમાં પણ હો ! માટે તે સ્વપરપ્રકાશક લક્ષણ દૂષિત થઈ ગયું. બધામાં વ્યાપે તેને દોષ સહિત લક્ષણ કહેવાય. જ્ઞાનીને પણ હોય અને અજ્ઞાનીને પણ સ્વપરપ્રકાશક હોય તે લક્ષણા ભાસ છે. ત્યારે સાચું લક્ષણ શું? કહે કે સ્વપ્રકાશક લક્ષણથી આત્મા લક્ષિત થાય છે.
સ્વપરપ્રકાશક લક્ષણથી લક્ષિત થતો નથી. સ્વપ્રકાશક એટલે શું? ભગવાન આત્મામાં સ્વપરનો બેયનો પ્રતિભાસ થાય છે. લોકાલોક પણ તેમાં અત્યારે જણાય છે હો ! જ્ઞાનની પર્યાયમાં પોતાના દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય, ભૂત-ભવિષ્ય વર્તમાન અંદરમાં જણાય છે અત્યારે પોતાના હો! પોતાની મોક્ષની પર્યાય અત્યારે અંદર પ્રતિભાસે છે અને બીજા પદાર્થોનું પણ દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય એ પદાર્થો પણ અંદર જ્ઞાનમાં પ્રતિભાસે છે. અજ્ઞાનીના જ્ઞાનમાં હો. બેય પ્રકારનો સ્વ ને પરનો પ્રતિભાસ છે. એમાં પરના પ્રતિભાસનું લક્ષ છોડી અને સ્વનાપ્રતિભાસને આવિર્ભાવ કરીને અનુભવ કરે છે, તે જ્ઞાની થઈ જાય છે.
તે સ્વપ્રકાશક લક્ષણથી આત્મા અનુભવમાં આવે ત્યારે નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં સ્વપ્રકાશકપૂર્વક નિશ્ચય સ્વપરપ્રકાશકશાન પ્રગટ થાય છે. નિશ્ચય સ્વપરપ્રકાશક એટલે શું? કે તે જ્ઞાન જ્ઞાયકને તો જાણે છે પણ ભેદ અપેક્ષાએ જ્ઞાનને જાણે છે અને ભેદ અપેક્ષાએ આનંદ પ્રગટ થયો તેને પણ જ્ઞાન જાણે છે. તે સમયે ધ્યાનમાં હો ! ધર્મધ્યાનની નિર્વિકલ્પ દશામાં. લક્ષ તો જ્ઞાયક ઉપર આવ્યું તે સ્વપ્રકાશક અને તેનું ફળ સ્વપરપ્રકાશક આવ્યું. આવું સ્વપરપ્રકાશક અનંતકાળથી નહોતું એને. અંદરનું સ્વપર પ્રકાશક અનંતકાળથી નહોતું. તે નવું થયું આ. આનંદ આવ્યો ને નવું થયું પોતે જાણે છે આનંદને.
આનંદમૂર્તિને તો જાણ્યો અને આનંદ આવ્યો તેને પણ જાણ્યો. તેમાં ગુરુને પૂછવું પડતું હશે? કોઈને પૂછવું ન પડે. એ ૨૦૬ ગાથામાં કહ્યું છે કે આ આત્માનો અનુભવ કરીશ તે વખતે સુખની પ્રાપ્તિ થશે. કોઈને પૂછવાની જરૂર નહીં પડે. એમ લખ્યું છે. પૂછે જ નહીં જેને સમ્યગ્દર્શન થાય તે પૂછે કે મને સમ્યગ્દર્શન થયું ? પૂછે તો સમ્યગ્દર્શન જ નથી. સાકર મોઢામાં મૂકી પછી પૂછે કે ગળી કે ખાટી? તેમ પૂછે કોઈ દિ' ? ગળી, ગળી ને ગળી. એમ સ્વપ્રકાશક લક્ષણથી આત્માનો અનુભવ થાય છે.
ભેદ અપેક્ષાએ જ્ઞાન તે ભેદ અપેક્ષાએ આનંદ આવ્યો તે પર. સ્વપરાર્થ-સ્વ ને પરનો અર્થ. બેયનો એક સમયમાં એને અનુભવ થાય. સ્વપ્રકાશકપૂર્વક નિશ્ચયથી સ્વપરપ્રકાશક | નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં જ્ઞાનીનો જન્મ થાય છે. પણ સ્વપરપ્રકાશક તે તો ફળ છે. સ્વપ્રકાશક