Page Text
________________
૨૮૪
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન તે પણ જ્ઞાયક, ધ્યેય પણ જ્ઞાયક, શેય પણ જ્ઞાયક ધ્યેય જ્ઞાયક, જ્ઞાન જ્ઞાયક અને જ્ઞાતા પણ જ્ઞાયક. શેય પણ જ્ઞાયક, જ્ઞાન પણ જ્ઞાયક, જ્ઞાતા પણ જ્ઞાયક. શબ્દ ફર્યો નહીં. દષ્ટિનો વિષય પણ જ્ઞાયક અને જ્ઞાનનો વિષય પણ જ્ઞાયક. પણ ફેર એટલો કે દૃષ્ટિના વિષયમાં પર્યાયથી રહિત કહ્યું અને અનુભવ થયો ત્યારે પર્યાયથી સહિત, ઓમાં સર્વથા રહિત. ધ્યાન રાખજો, શું કહ્યું?
દૃષ્ટિનો વિષય જે જ્ઞાયક કહ્યો તે તો પ્રમત્ત અપ્રમત્તથી રહિત માટે શુદ્ધ છે ને? તે સર્વથા રહિત કહ્યો અને અનુભૂતિથી કથંચિત્ સહિત કહ્યો. અનુભવથી સર્વથા સહિત ના હોય. સમ્યગ્દર્શનથી સહિત છે પણ કથંચિત્ સહિત છે. સર્વથા સહિત ન હોય પર્યાયથી. પર્યાયથી સર્વથા રહિત તો હોય. આ રહિત ને સહિતની રમત છે. હું જયપુર પહેલાં તો જાતો'તો ને ઓલા વિદ્યાર્થીઓ માટે, નક્કી કર્યું હતું કે જો આ વિદ્યાલય અમે ક્યારે ખોલીએ કે સોનગઢથી કોઈ કોઈ વિદ્વાનો અમને આ જાતનો બોધ આપવા વર્ષમાં એક વખત આવે. સમજી ગયા? તો મને કહ્યું, મેં કહ્યું, “હું આવીશ” થોડો વખત માટે જતો'તો તો રહિત ને સહિતની વાત કરું. પછી બે ત્રણ વખત ગયો પછી તો વિદ્યાર્થીઓ કહે કે આ રહિત ને સહિતની રમતવાળા વિદ્વાન આવ્યા.
રહિત ને સહિતમાં જ આખો મર્મ છે. જૈનદર્શનનો સાર છે આ. સર્વથા રહિત અને કથંચિત્ સહિત. સર્વથા સહિત નથી. મોક્ષની પર્યાય છે તે કથંચિત્ સહિત છે. અને મોક્ષની પર્યાયથી સર્વથા રહિત છે. પણ રહિત પણ કહેવું ને સહિત પણ કહેવું, બેયનો કાળભેદ છે? કે ના. એક સમયમાં. એક સમયમાં અનુભવના કાળમાં આવું જ્ઞાન થાય છે. મારો આત્મા ઉત્પાદ વ્યયથી રહિત છે એવો ધ્રુવ પરમાત્મા હું છું, એવું લક્ષ કરીને અનુભવ થાય, ત્યારે તે જ સમયે જે નિર્મળ પર્યાય પ્રગટ થઈ, આનંદની પર્યાય પ્રગટ થઈ એનાથી હું સહિત છું, એવું જ્ઞાન એને એ અનુભવના કાળમાં થાય.
નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં, ઉપયોગમાં, અતીન્દ્રિયજ્ઞાનમાં એક સમયમાં જ્ઞાન થાય. જો બે સમય થાય તો નયપક્ષના વિકલ્પ ઉત્પન્ન થયા વગર રહે નહીં. આવી વસ્તુ છે. જ્ઞાયકમાં નામ ફેરવ્યું નહીં ભરતભાઈ, પહેલાં પારામાં પણ જ્ઞાયક અને બીજા પારામાં પણ જ્ઞાયક. આહાહા ! ધ્યેય પણ જ્ઞાયક અને શેય પણ જ્ઞાયક આહા !
ધ્યેય ઉત્પાદ વ્યયથી રહિત છે અને જ્ઞેય ઉત્પાદ વ્યયથી સહિત છે. એ ઉત્પાદ વ્યયથી સહિત તે રાગથી સહિત કે નિર્મળ પર્યાયથી સહિત? આહાહા ! રાગથી સહિત હતો જ નહીં. ઈ તો એને ભ્રાંતિ હતી, હતો તો જ્ઞાનથી સહિત પણ ભ્રાંતિ હતી.
થોડાક આમ આવજો ભાઈ, બે ચાર જણા સમાઈ જાય. ઓરાઓરા આવો ભલે
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |