________________
૨૮૨
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન છે જુઓ, અશુદ્ધતા દ્રવ્યદૃષ્ટિમાં ગૌણ છે વ્યવહાર છે. જ્ઞાનપ્રધાન કથનમાં મુખ્ય ગૌણ હોય. દૃષ્ટિપ્રધાન કથનમાં મુખ્ય ગૌણ ન હોય. આટલું તો થોડુંક તો તેણે શીખવું જ જોઈએ. જો આત્માનો અનુભવ કરવો હોય તો થોડુંક તો શીખવું જ જોઈએ. આહા !
હવે દવાના કેટલા નામ હોય આ ડૉક્ટર બેઠા. દવાના બધા નામ તેને યાદ હોય ફટ લખે. અને આ કંપનીનો માલ લેજો પાછું તેમ લખે. તેના ભાવની પણ ખબર પડે. આ દવાના વેપારી હતા તેને બધી ખબર પડે. કયો માલ શું ભાવે આવ્યો, અત્યાર સુધી ખર્ચ ચડી ગયું, વ્યાજ ચડી ગયું તેના ઉપર નફો ચડાવીને પછી વહેંચે. ઈ બધું આમ કોમ્યુટરમાં બધો ખ્યાલ હોય, બધું યાદ આવે કાંઈ મને યાદ નથી એમ કહે તો? તો વેપાર ન ચાલે. એમ આમાં થોડુંક જ છે. આમાં રુચિ નથી ને એટલે યાદ નથી રહેતું. ગુરુદેવ કહેતા'તા કે ચોપડામાં ઉઘરાણી હોય એની બધાને ખબર પડે કે આ પાર્ટી પાસે મારા આટલા રૂપિયા છે પણ આત્મામાં શું છે? દરકાર નથી, દરકાર નથી. અનંતકાળથી સ્વભાવને ભૂલી, પરને પોતાનું માની, મમતા કરી, મરી ગયો પણ એક રજકણ પોતાનું થાય નહીં.
અશુદ્ધતા દ્રવ્યદૃષ્ટિમાં ગૌણ છે. જો અભાવ નહીં. પ્રમાણજ્ઞાનમાં મુખ્ય ગૌણ હોય ત્યારે અભાવની વાત ન હોય. છે પણ ગૌણ છે મુખ્ય નહીં. આશ્રય કરવા યોગ્ય નથી. વ્યવહાર છે. પર્યાયની અશુદ્ધતા ગૌણ છે એ શબ્દ કહ્યો, પછી વ્યવહાર છે, અસભૂત વ્યવહારનો વિષય છે. અભૂતાર્થ છે એટલે ખરેખર આત્મા નથી. અસત્યાર્થ છે. જૂઠી વાત છે, ઉપચાર છે. ખરેખર તેવો આત્મા નથી. આત્મા અશુદ્ધ નથી. અશુદ્ધનો ઉપચાર આવે છે.
દ્રવ્યદૃષ્ટિ શુદ્ધ છે, અભેદ છે, નિશ્ચય છે, સત્યાર્થ છે. ભૂતાર્થ છે, પરમાર્થ છે, અભેદ સામાન્ય ઉપર દૃષ્ટિ કરી અને પરિણતિ અભેદ થઈ તો અભેદ તો હતો પણ અભેદ થયો. તે પણ દ્રવ્યદૃષ્ટિ અભેદ થઈ ગઈ. દ્રવ્ય ને પર્યાયની અભેદતા અનુભવના કાળમાં થાય છે. ત્યારે આ નથી એવો વિકલ્પ નથી. આ છે અને ગૌણ છે તેવો વિકલ્પ નથી. અને આ આશ્રયભૂત આત્મા છે તેવો વિકલ્પ પણ અનુભવના કાળમાં નથી. સીધો અંદરમાં અનુભવ આવે આત્માનો !
માટે આત્મા જ્ઞાયક જ છે. તેમાં ભેદ નથી. આ પ્રમત્ત અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનના ભેદો, ત્રિકાળ ઉપાદાનમાં નથી. તેમાં ભેદ નથી તેથી તે-તે એટલે આત્મા જ્ઞાયક પ્રમત્ત-અપ્રમત્ત નથી. પ્રમત્ત એટલે છ ગુણસ્થાનને પ્રમત્તદશા કહેવાય. પહેલાં ગુણસ્થાનથી માંડીને છે ગુણસ્થાન સુધી પ્રમત્ત અવસ્થા કહેવાય. અને સાતમાથી ચૌદ ગુણસ્થાન સુધી અપ્રમત્તદશા કહેવાય, સાવધાન દશા. પ્રમત્ત એટલે પ્રમાદ દશા. આત્માની સાવધાની નહીં તેનું નામ પ્રમાદ-અને આત્માની સાવધાની થઈ તેનું નામ અપ્રમત્ત, પ્રમાદ ગયો. આહાહા ! સાવધાન