Gnayak Swaroop Prakashan

SR No.: 008241
Original Sutra Author: N/A
Author: Lalchandra Pandit
Publisher: Digambar Jain Kundamrut Kahan
Publication Year: 2007
Total Pages: 487
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 295

૨૭૮
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન
t-
પ્રવચન નં. ૨૨ અમૃતપ્રભાત એપાર્ટમેન્ટ - રાજકોટ
તા. ૨૮-૭-૯૧
3
આ શ્રી સમયસારજી પરમાગમ શાસ્ત્ર છે. તેમાં શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ શું છે અને તેનો અનુભવ કેમ થાય? તેમ બે પ્રશ્નો પૂછવામાં આવ્યા છે. બે પ્રશ્નના ઉત્તરમાં બે પારા લખ્યા છે. આત્મા ત્રણેયકાળ શુદ્ધ છે. શુદ્ધ એટલા માટે છે કે પરિણામ માત્રથી આત્મા ભિન્ન છે. સર્વથા રહિત છે. તેથી તે આત્મા શુદ્ધ છે. શુદ્ધની અંતરસન્મુખ થઈ અને ધ્યાનનું ધ્યેય ને જ્ઞાનમાં એને શેય બનાવતાં આત્માનો આત્માને જ્યાં અનુભવ થાય ત્યારે આત્મા આત્માને જાણવારૂપે પરિણમે છે તેથી તેને આત્માનો અનુભવ અનુભૂતિ કહેવામાં આવે છે, એમ બે વાત કરી.
હવે ભાવાર્થ ચાલે છે. ફરીથી ચાર પાંચ લીટી થઈ ફરીથી ટૂંકાણમાં. અશુદ્ધપણું પર દ્રવ્યના સંયોગથી આવે છે એટલે પર્યાયની અંદર જે મલિનતા દેખાય છે તે પર પદાર્થના નિમિત્તનું લક્ષ કરે, સ્વભાવનું લક્ષ છોડે કે હું જ્ઞાયક છું. હું રાગી છું ને હું મનુષ્ય છું તેમ નિમિત્તનું લક્ષ કરે તો તેની પર્યાયમાં મલિનતા થાય પણ છે.
મલિનતા જ્યારે થાય છે પરિણામમાં ત્યારે પણ ત્યાં મૂળ દ્રવ્ય તો અન્ય દ્રવ્યરૂપ થતું જ નથી. એ કાંઈ પુણ્ય-પાપરૂપે આત્મા થતો નથી. પુણ્ય-પાપ પર્યાયમાં ભલે હો પણ ભગવાન આત્મા પોતાનો સ્વભાવ છોડી અને મલિન થતો નથી. કોઈ કાળે પણ મૂળ દ્રવ્ય તો અન્ય દ્રવ્યરૂપ થતું નથી. માત્ર પરદ્રવ્યના નિમિત્તથી અવસ્થા મલિન થઈ જાય છે, જો દ્રવ્ય મલિન થતું નથી. કેટલાક એમ કહે છે કે જ્યારે અવસ્થા મલિન થાય ત્યારે આખો આત્મા મલિન થઈ જાય એમ કેટલાક અજ્ઞાની જીવ માને છે. આચાર્ય ભગવાન કહે છે કે એ વાત તેની ખોટી છે. પર્યાય મલિન છે ત્યારે આત્મા નિર્મળ છે.
કપડું પર્યાયે મલિન છે ત્યારે કપડું સ્વભાવે સ્વચ્છ છે કે કપડું મલિન થઈ ગયું? કપડું મલિન થઈ જાય, જો એનો સ્વભાવ છોડી દે તો ગમે તેટલું પાણી નાખે, ધોકા મારે, સાબુ લગાવે કે આમ પલાળે પાણીમાં તો પણ પાણીનો મલિનભાવ નીકળે નહીં. મલિનભાવ પર્યાયમાં છે માટે નીકળી જાય છે અને સફેદભાવ અંદરમાં છે, શક્તિમાંથી વ્યક્તિ પર્યાય પ્રગટ થાય છે. એમ આ આત્માની અવસ્થા મલિન થાય છે.
દ્રવ્યદૃષ્ટિથી દ્રવ્ય તો જે છે તે છે તે તો શુદ્ધ છે અનાદિ અનંત. એ કોઈ કાળે દ્રવ્ય અશુદ્ધ