________________
૨૭ ૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન જીવો પણ અહીંયા જન્મે છે. (શ્રોતા ઈ શું છે) દેશનાલબ્ધિ સાંભળી હોય તીર્થકર ભગવાન પાસે. બધા ગયા છે અનંતવાર ગયા છે હો બધા. તીર્થકર ભગવાનની વાણી સાંભળી છે બધાએ. પણ તે સંસ્કાર ઊંડા રહી ગયા હોય અંદરમાં કે આ દ્રવ્ય તો શુદ્ધ છે ભલે પરિણામમાં મલિનતા હોય પણ જ્યાં પર્યાયની ઉપરનું લક્ષ છોડી દઈશ અને દ્રવ્યનું લક્ષ કરીશ તો પરિણામ પલ્ટો ખાઈને સમ્યગ્દર્શન થઈ જશે. એવા ઊંડા સંસ્કાર એને લઈને આવ્યો હોય તો તે જીવને પણ આ સમજવું સહેલું પડે છે. અનુભવી પૂર્વનો એને સહેલું અને સંસ્કારવાળાને પણ સહેલુ છે અને નિકટભવીને પણ સહેલું. ત્રણ વાત કરી. ભલે પૂર્વે સમ્યગ્દર્શન ન થયું હોય. ભલે પૂર્વના સંસ્કાર ઊંડા ન હોય પણ જો નિકટભવી હોય તો તેને કુંદકુંદની વાણીનું રહસ્ય ખ્યાલમાં આવી જાય. આહા ! ત્રણ વાત કરી.
અવસ્થા એના નિમિત્તથી મલિન થઈ છે. દ્રવ્યદૃષ્ટિ (થી) તો દ્રવ્ય જે છે તે છે. હજી તો ગુરુદેવ ફરમાવે છે તેના વ્યાખ્યાનમાં કે કેટલાક જીવો તો હજી એમ માને છે કે પર્યાયમાં મલિનતા આવી છે ને, શુભાશુભભાવ મિથ્યાત્વની, તો દ્રવ્ય મલિન થઈ ગયું! દ્રવ્ય અશુદ્ધ થઈ ગયું. પાછો આધાર આપે કે જે કાળે અશુદ્ધરૂપે પરિણમે છે તે કાળે તે તન્મય છે પણ તે તન્મય અશુદ્ધતા પર્યાયની સાથે છે. અશુદ્ધતા દ્રવ્યની સાથે તન્મય નથી. પર્યાયપ્રધાન કથન છે દ્રવ્યપ્રધાન કથન નથી.
એક બાજુ કહે તે સમયે તન્મય અને બીજી વખતે તે ઉપયોગથી અનન્ય છે. પણ જો ક્રોધથી અનન્ય માનીશ તો જીવ અજીવપણાને પામશે. તો બે વાક્ય વિરૂદ્ધ થયા, માટે પર્યાયની સાથે ઉદયભાવ તન્મય છે. દ્રવ્યની સાથે ઉદયભાવ તન્મય ત્રણ કાળમાં હોય નહીં. તો દ્રવ્ય શુદ્ધ ન રહે અશુદ્ધ થઈ જાય. એમ ગુરુદેવની સામે તો ઘણા પડકાર આવતા હતા ને? એટલે ખુલાસા પણ ઘણાં કરતા ગયા છે.
અધ્યાત્મ પ્રવચન રત્નત્રય છે તેમાં ખુલાસા વધારે કર્યા છે. કેટલાક પંડિતો, વિદ્વાનો એમ માને છે કે જ્યાં સુધી પર્યાયમાં મલિનતા થઈ, પર્યાય મલિન છે ત્યાં સુધી આખું દ્રવ્ય મલિન થઈ ગયું. દ્રવ્ય શુદ્ધ રહે નહીં. આ કહે છે દ્રવ્ય જેવું છે તેવું અનાદિ અનંત શુદ્ધ છે. આહાહા ! તો કપડું મલિન થાય કોઈ દિ' ? કપડાનો તો વિચાર કરો. હા, વાત સાચી છે. આપણે અત્યાર સુધી એમ માનતા હતા કે કપડું મેલું થઈ ગયું. આજે બે ભાગ પડી ગયા હો ! પર્યાય મલિન થઈને કપડું તો એવું ને એવું રહ્યું. બેનોને પૂછો આ વાત સાંભળે તો હા પાડે. પહેલાં કાલ ન હા પાડે આજ તો હા પાડે. આ બધું બુદ્ધિગમ્ય વિષય છે. આ કાંઈ અંધશ્રદ્ધાનો વિષય નથી. એલા પણ કપડું જો મલિન થઈ ગયું હોત તો તે શુદ્ધતા આવે ક્યાંથી પછી? શુદ્ધતા તો અંદર શક્તિમાં પડી છે એમાંથી બહાર પર્યાય પ્રગટ થાય છે ને