________________
૧૨
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન દે. કેટલા પાના? હજારો, લાખો. કેમકે-વ્યવહારનો કોઈ પાર નથી. વ્યવહારનો વિસ્તાર હોય. નિશ્ચયનો વિસ્તાર ન હોય. આહાહા ! કે બહુ વિસ્તાર આવે છે કે વિસ્તારને છેડે એમ લખે છે ગોમટ્ટસારમાં કે આ જે બધું કહ્યું તે અશુદ્ધ જીવનું વર્ણન છે ખરેખર તે શુદ્ધાત્મામાં નથી એમ કહીને પૂરું કરે છે ત્યારે સિદ્ધાંત કહેવામાં આવે એ સિદ્ધાંતનો અર્થ કર્યો.
હવે અધ્યાત્મનો અર્થ કરે છે કે તે તો શરૂઆતથી કહે છે કે શુદ્ધાત્મામાં ગુણસ્થાન નથી, માર્ગણાસ્થાન નથી. તારો રાગ તો તારા ઘરમાં ગયો, પણ યથાખ્યાત ચારિત્રની, કેવળજ્ઞાનની પર્યાયો પણ ભગવાન આત્મામાં નથી. આહાહા ! અધર્મના પરિણામથી તો આત્મા ભિન્ન છે પણ ધર્મના પરિણામથી પણ આત્મા રહિત છે એ વાત મારે તમને કહેવી છે, એમ કહ્યું શુદ્ધાત્માનું વર્ણન કરતાં એમ કહે છે કે હું એકત્વ વિભક્ત, વિભક્ત નામ પ્રમત્ત અપ્રમત્તની દશાઓથી ભિન્ન અને અનંતગુણથી એકપણું એવો આત્મા મારે અજ્ઞાની લોકોને બતાવવો છે.
એવી રીતે અજ્ઞાની લોકોને અનાદિ સંસારથી માંડીને અશુદ્ધજીવ પ્રસિદ્ધ છે. મિથ્યાદૃષ્ટિ જીવને કેવો જીવ પ્રસિદ્ધ છે? અશુદ્ધાત્મા પ્રસિદ્ધ છે. અશુદ્ધ જીવ જ પ્રસિદ્ધ છે. આહાહા ! જીવમાં રાગ થાય તે જીવ અને દ્વેષ થાય તે જીવ. હવે ઈન્દ્રિયજ્ઞાન જેમાં થાય તે જીવ, અરે ! ભગવાન આત્મા તે પરિણામથી ભિન્ન છે તેને ભગવાન જીવ કહે છે તે જીવને શ્રદ્ધા ને જ્ઞાનમાં લેતાં અનુભૂતિ થાય છે. સંવર અધિકારની ગાથા ૧૮૬ તેમાં ફરમાવે છે કે જે શુદ્ધાત્માને જાણે છે તે શુદ્ધાત્માને જ પ્રાપ્ત કરે છે અને અશુદ્ધ આત્માને જાણે છે તે અશુદ્ધાત્માને પ્રાપ્ત કરે છે. અહીંયા છકી ગાથામાં કહ્યું કે પ્રમત્ત-અપ્રમત્તથી રહિત છે માટે આત્મા શુદ્ધ છે. એવા શુદ્ધાત્માનું શ્રદ્ધા-જ્ઞાન કરતાં અનુભવ થાય છે. પણ અનાદિકાળથી અજ્ઞાની જીવને કર્મના સંબંધવાળો આત્મા અનુભવમાં છે, દેહવાળો આત્મા અનુભવમાં છે, પરિણામવાળો આત્મા અનુભવમાં છે. પણ દેહથી ભિન્ન ને કર્મથી ભિન્ન અને પરિણામ માત્રથી ભિન્ન આત્મા હોઈ શકે કે કેમ? તે પણ તેને ખ્યાલમાં આવતું નથી સ્વયં. જ્ઞાની મળે તો તેના તરફ તે લક્ષ કરતો નથી.
એ તો નિશ્ચયની વાત છે, એ તો નિશ્ચયની વાત છે. આહાહા ! કોઈ દિ' પરિણામથી રહિત આત્મા હોય? એમ કરીને નિશ્ચયની વાત કાઢી નાખે છે. પ્રભુ સાંભળ ! તારા હિતની વાત કુંદકુંદાચાર્યભગવાન કહે છે. આ ગુરુદેવે કહી છે એમ નથી, કુંદકુંદ ભગવાને કહી છે ગુરુદેવ કહે છે કે આ વાત અમને અંદરમાંથી આવી છે. શાસ્ત્રમાં ગમે તેટલી વાત હોય પણ અમને અંદરમાંથી આવી છે, અફર ફરશે નહિ.
શ્રીમદ્જીએ એક વાર કહ્યું કે અમે આ વાત અનુભવથી કહીએ છીએ તમને શાસ્ત્રમાંથી