________________
૧ ૩
પ્રવચન નં. ૧ મળશે, કદાચ શાસ્ત્રમાંથી ન મળે તો પણ પ્રમાણ કરજો. આ અનુભવીનું વચન છે. આહાહા ! નિશ્ચયના પક્ષમાં આવવું કઠણ છે-શુદ્ધનયનો પક્ષ કદી આવ્યો નથી. આમ ઉપર ઉપરથી આવે એ સાધારણ વાત. નહીંતર અગિયાર અંગ ભણ્યો ને આ શુદ્ધનયના વિષયમાં પર્યાય નથી તે વાત તેણે સાંભળી નથી? એ તો સાંભળી હતી અને સીમંધર ભગવાન, તીર્થકરની સભામાં ગયો ત્યારે વાત તો તેના કાન ઉપર પડી હતી પણ જ્ઞાનમાં આવી નહિ, કાન ઉપર રહી ગઈ ભાવઈન્દ્રિય સુધી રહી ગઈ, કાન તો જડ છે. ભાવઇન્દ્રિય ધારણામાં રહી ગઈ પણ ભાવઈન્દ્રિયથી ભિન્ન જેમાં ભાવના થાય છે તે ભાવઇન્દ્રિયથી પણ આત્મા ભિન્ન છે. એ તો અતીન્દ્રિય મહાપદાર્થ છે. તેમાં ઈન્દ્રિયજ્ઞાનનો લેશ પણ તેમાં સભાવ નથી. એવો સ્વભાવ અતિરૂપે ભગવાન આત્મા છે.
એટલે કીધું કે અજ્ઞાનીને અશુદ્ધ જીવ જ પ્રસિદ્ધ છે. શુદ્ધજીવને તે જાણતો નથી એટલે શુદ્ધજીવ કોણ ? કે જે પર્યાયથી રહિત હોય તેને શુદ્ધજીવ કહેવામાં આવે છે. મારા ઘરની વાત નથી કરતો છઠ્ઠી ગાથામાં સિદ્ધાંતની આ વાત ચાલે છે છઠ્ઠી ગાથામાં પેટામાં આ વાત ચાલે છે. છઠ્ઠી ગાથાની વાત પુષ્ટ એટલા માટે કહેવામાં આવે છે. ધનતેરસ ને દીવાળી ને બેસતા વર્ષે તો સારું-સારું ઘરે ભોજન પણ બધા કરે છે ને મીઠાઈ, આ દીવાળી છે.
અંધકાર ગયો અને સૂર્યનો પ્રકાશ થયો. અનાદિકાળનું અજ્ઞાન ટળી જાય છે ને સમ્યકૂજ્ઞાન પ્રગટ થઈ જાય છે. સમ્યકજ્ઞાનને દીપક કહેવામાં આવે છે, તેને દીવાળી થઈ તેમ કહેવામાં આવે છે, અનુભૂતિનું નામ દીવાળી છે. શુદ્ધાત્માનો અનુભવ તેનું નામ દીવાળી છે. મિથ્યાત્વ એ તો અમાસની રાત છે એ તો અમાસ છે.
અહીંયા કહે છે કે અશુદ્ધ જીવ પ્રસિદ્ધ છે તેને અનાદિકાળથી. શુદ્ધ જીવને તે જાણતો નથી. શુદ્ધ આત્માને અજ્ઞાની જીવ જાણતો નથી. પર્યાય સહિતના જીવને જાણે છે તે અશુદ્ધજીવને જ જાણે છે અને માને છે પણ પરિણામથી ભિન્ન આત્મા છે તે વાત તેના લક્ષમાં આવતી નથી.
શુદ્ધજીવને તે જાણતો નથી, તેને સમજાવવા શુદ્ધ જીવનું ગ્રહણ કરાવવા જે આ વર્ણાદિમાન જીવ. બસ! એટલે વર્ણાદિથી માંડીને ગુણસ્થાન પર્યત તે “જીવ છે તે જ્ઞાનમય છે વર્ણાદિમય નથી-રાગમય નથી, દુઃખમય આત્મા નથી. આહાહા ! આ તો છઠ્ઠી ગાથા છે અફર. છઠ્ઠીના લેખ ફરે નહિ તેવી વાત છે. અરે ! એકવાર પક્ષમાં તો આવ. વ્યવહારને તું છોડ કે પર્યાયથી સહિત આત્મા છે. પર્યાયથી રહિત શુદ્ધાત્મા જો તે ઉપાદેય છે એટલો પક્ષમાં તો આવ અને ઉપર-ઉપરના પક્ષમાં આવીને, તેને જોઈશ તો કોઈ અપૂર્વ પક્ષ પછી તરત જ આવશે અને પક્ષમાં આવ્યા પછી તરત જ અનુભૂતિ થશે. પણ વ્યવહારના