Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૦
તેવું છે. વ્યવહારની વાત તો અનેક પ્રકારની આવે.
અહીંયા કહે છે જો, તું મને જો એમ રૂપ કહેતું નથી. ઘડીયાલ એમ કહેતી નથી કે તું મને જો. ફોટો એમ કહેતો નથી કે તું મને જો. ફોટો રૂપ છે ને રૂપ. અને બીજું આત્મા પણ પોતાના સ્થાનથી છૂટીને, પોતાનું સ્થાન એટલે જાણનાર દેખનાર, જાણનારને જાણી રહ્યો છે સમયે સમયે બધાનો આત્મા. જ્ઞાતાદષ્ટા તેનો સ્વભાવ છે. એવી ઊદાસીન અવસ્થા તે જ્ઞાતા દૃષ્ટાનો ત્યાગ કરીને-છોડીને, જ્ઞાન આત્માને જાણવાનું છોડીને, ચક્ષુ ઈન્દ્રિયના વિષયમાં આવેલા રૂપને ગ્રહવા જતો નથી. શું કહે છે ? આ તો ઝેર ઉતારનારા મંત્રો છે બધા. સમજી ગયા ? હું પરને જાણું છું. જ્ઞાન પરને જાણે છે એ મોટું પાપ અધ્યવસાન મિથ્યાત્વ છે, ભ્રાંતિ છે. આહાહા !
કહે છે કે આત્મા પોતાને જાણવાનું છોડીને આ રૂપને જાણવા કદી જતો નથી. કેમકે રૂપ છે તે ચક્ષુ ઇન્દ્રિયનો વિષય છે જ્ઞાનનો વિષય નથી. આ રૂપ છે ને તે ભાવઇન્દ્રિયનો વિષય છે. રૂપને જ્ઞાન નથી જાણતું. આત્મજ્ઞાન નથી જાણતું. રૂપને ચક્ષુઇન્દ્રિય ભાવઇન્દ્રિય જાણે છે. જ્ઞાન આત્માને જાણે અને ચક્ષુઈન્દ્રિય રૂપને જાણે છે. છતાં હું પરને જાણું છું તો જ્ઞાનનું અજ્ઞાન થઈ જશે. જાણે છે સ્વને અને મનાઈ ગયું હું પરને જાણું છું તે જ્ઞાનનું અજ્ઞાન મિથ્યાજ્ઞાન. ભાવહિંસા થઈ ગઈ, ભાવમરણ થઈ ગયું, અજ્ઞાન થઈ ગયું. આહાહા !
આવી વાત શાસ્ત્રોમાં રહી ગઈ. નહીંતર આધાર કેવી રીતે આપે જ્ઞાની. જ્ઞાનીના જ્ઞાનમાં આવે બધુંય પણ આધાર વિના કહે કેવી રીતે ? આ આંખ છે ને ઈ રૂપને જાણે છે હો ! મારું જ્ઞાન તો મારા આત્માને જાણે છે હો ! મારું જ્ઞાન મારા આત્માને છોડીને પરને જાણવા જતું નથી. એમ કહે કોઈ જ્ઞાની પણ શ્રદ્ધા ક્યાંથી બેસે ? આ શ્રદ્ધાને બેસાડવા માટે ગાથા રહી ગઈ. આહાહા !
હવે ગાથા બતાવે તોય સમજતો નથી, કે આ આંખનો વિષય છે આત્મજ્ઞાનનો વિષય આત્મા અને ચક્ષુ ઇન્દ્રિય-ભાવઇન્દ્રિયનો વિષય ૫૨. હો, આંખ તો જડ છે. ભાવઇન્દ્રિયનો ઉઘાડ છે ને, એ ઉઘાડ પ૨ને જાણે છે. જ્ઞાનનો ઉઘાડ આત્માને જાણે છે. આત્માનો ઉઘાડ આત્માને જાણે છે. ઉપયોગ આત્માને જાણે છે ને અનઉપયોગ પરને જાણે છે. ચેતન ઇન્દ્રિય આત્માને જાણે છે ને જડ ઇન્દ્રિય પરને જાણે છે. જડ છે. ઇન્દ્રિયજ્ઞાનનો ઉઘાડ જડ છે અચેતન. એ જ્ઞાન નથી જ્ઞેય છે હો. આહાહા ! જ્ઞાન નથી એમાં. આત્મા પોતાને જાણવાનું છોડીને, એમ કહે છે. જ્ઞાતા પોતાના જ્ઞાયકને આત્માને છોડીને, કહે છે કે ચક્ષુઈન્દ્રિયના ચક્ષુગોચર થયેલા રૂપને જાણવા જતો નથી. ચક્ષુગોચર છે રૂપ, જ્ઞાનગોચર નથી લખ્યું આમાં. જ્ઞાનગોચર આત્મા છે ને ચક્ષુગોચર રૂપ છે. જ્ઞાનગોચર આત્મા છે ને કર્ણગોચર
૨૬૧
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |