Page Text
________________
૨૫૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન પ્રયોગમાં આવતાં એને તાત્કાલિક અનુભવ થાય છે. હું કર્તા છું તો મને અનુભવ થતો નથી અને હું પરિણામનો જ્ઞાતા છું તો પણ અનુભવ થતો નથી. પરિણામનો જ્ઞાતા નથી આત્મા. અપરિણામીનો જ્ઞાયકનો, ધ્રુવનો જ્ઞાતા છે. આહા ! એમ અનુભવનો બીજો પારો કહ્યો. હવે તેનો કૌંસ કરે છે દીપકનો દૃષ્ટાંત આપીને.
કે જેમ દીપક ઘટપટાદિને પ્રકાશિત કરવાની અવસ્થામાંય દીપક છે. શું કહ્યું? આ દીવો પ્રકાશે છે એ બધાં પદાર્થોને પ્રકાશે છે. તેમ વ્યવહારનયે કહેવામાં આવે છે. ખરેખર દીવાનો પ્રકાશ આ પર પદાર્થને પ્રકાશતો નથી. પણ દીવાનો પ્રકાશ દીપકને પ્રસિદ્ધ કરે છે. પણ અનાદિકાળથી, અજ્ઞાનીને પર્યાયના વ્યવહારનું શલ્ય કાઢવા માટેની વાત છે. દ્રવ્યનું શલ્ય કહ્યું કે પરિણામ માત્ર મારાથી ભિન્ન છે માટે હું કર્તા નથી. હું જ્ઞાતા છું પણ પરનો નહીં જ્ઞાયકનો જ્ઞાતા છું. કેમ કે ઉપયોગમાં ઉપયોગ છે પણ ઉપયોગમાં રાગાદિ નથી. પ્રકાશમાં દીપક છે પણ પ્રકાશમાં ઘટપટ નથી. છતાં વ્યવહારીજનો એમ કહે છે કે આ પ્રકાશમાં ઘટપટ જણાય છે એમ એની ભાષા દ્વારા “ઘીનો ઘડો' અજ્ઞાનીની ભાષા છે ઈ. વ્યવહારની ભાષા કહો કે અજ્ઞાનીની ભાષા કહો
એમ કહે છે કે આ જ્ઞાનની પર્યાયમાં રાગાદિ તો નથી, ઉપયોગમાં ઉપયોગ છે. ઉપયોગમાં રાગ તો નથી, રાગ નથી તો કર્મને નોકર્મ તો ક્યાંથી હોય? માટે હવે પાછો ફરે છે તેને જાણવાથી. અને અંદરમાં આવવાનો કાળ એનો પાક્યો છે કે આ પ્રકાશમાં ઘટપટ જણાય છે કે પ્રકાશમાં દીપક જણાય છે? બસ એટલું જ નક્કી કરવાનું છે. પણ હવે આમાં એકાંત થઈ જશે, પર જણાય તો એકાંત ને દીપક એકલો જણાય ને આ ન જણાય તો એકાંત થશે. એનાં કરતાં અનેકાંત રાખો. પ્રકાશમાં દીપક પણ જણાય અને પ્રકાશમાં ઘટપટ પણ જણાય છે. જો ને, બધાને પૂછો. અનુભવ છે કે નહીં?
એમાં એક જ્ઞાની બેઠા'તા તે ઊભા થયા. શું વાતો કરો છો? કે આ પ્રકાશમાં અમે એમ કહીએ છીએ કે દીપકેય જણાય છે બોલો, અને આ બધું પણ જણાય છે. પૂછો બધાને ! આહાહા ! કહે છે કે ઈ અજ્ઞાનીનો એમાં હોઠ કામ આવે નહીં. ત્યારે શું છે? કે
આ બધું પ્રકાશ દ્વારા જણાતું નથી. જણાય છે એમ જેને જણાય છે, ત્યારે કહે છે કે હવે તેનો | નિષેધ કર તું. આ જણાય છે તેનો હવે નિષેધ કર અને એકલો દીપક-આ ટ્યુબલાઈટ
જણાય છે તો તારી દૃષ્ટિ ટ્યુબલાઈટ ઉપર જશે. પ્રકાશ ઉપર નહીં અટકે અને પ્રકાશ થયો તેના ઉપર પણ નહીં અટકે.
પ્રકાશ, પ્રકાશક અને પ્રકાશ્ય આ બધા વ્યવહારના કથન છે. દીપક એકલા પરને પ્રસિદ્ધ કરે છે તે તો અજ્ઞાન છે, પણ દીપક-સ્વપરને પ્રસિદ્ધ કરે છે તે પણ અજ્ઞાન છે.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |