Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૦
૨૫૫ પરિણામનો કર્તા પરિણામ છે તેથી હું કર્તા નથી. પર્યાય ઉપરથી દૃષ્ટિ ઉઠાવીને અકર્તા એવા શ્રદ્ધાના વિષયમાં એ જીવ આવે છે અને અકર્તા છું-કર્તા નથી એમ જ્યાં શ્રદ્ધા થઈ, પછી શ્રદ્ધાનો બીજો ભાગ આવે છે.
કે પરિણામ પર જાણે છે કે નહીં? પર મને જણાય તે વખતે પણ મને પર જણાતા નથી. પર્યાય જણાતી નથી. જે જ્ઞાનની પર્યાયમાં ભાવકર્મ, દ્રવ્યકર્મ, નોકર્મ, લોકાલોક પ્રતિભાસે તેવા જે જ્ઞાનની પર્યાયના પરિણામ, તેને પણ હું જાણવાનું બંધ કરું છું. પર્યાય ચક્ષુને સર્વથા બંધ કરી. એ પર્યાયમાં મારો દ્રવ્ય સ્વભાવ જણાય છે એવો પ્રયોગ કરતાં તેને પ્રત્યક્ષ આત્માનો અનુભવ થાય છે.
અનુભવ થાય છે ત્યારે પોતે પોતાનો જાણનાર છે માટે પોતે કર્તા છે એવો ઉપચાર આવ્યો. કર્તાના નિશ્ચયપૂર્વક કર્તાનો ઉપચાર આવ્યો, કર્તબુદ્ધિ ન થઈ. કર્તાબુદ્ધિ તો પેલામાં ગઈ. કર્તાનો ઉપચાર બીજામાં જાય. આ પરિણામ જે થાય છે જ્ઞાનમાં તેનો હું કર્તા નથી, કર્તબુદ્ધિ ગઈ. એ પરિણામ મને જાણે છે. એ પરિણામમાં મારો આત્મા જણાય છે તેથી જાણનારો તે હું કર્તા ને જણાયો પણ આત્મા માટે કર્મ. એવું મને જ્ઞાન અંદરમાં આવીને જોયાકાર અવસ્થામાં જાણનાર જણાય છે. શેયો પ્રતિભાસે છે, શૈયો ભલે પ્રતિભાસે પણ નથી જણાતું. જ્યાં સુધી શેય જણાય છે ત્યાં સુધી અજ્ઞાન છે, વ્યવહાર નથી. પણ શેયને હું જાણતો નથી એવો અંદરમાં એક નિષેધ આવે છે, શ્રદ્ધાનું બળ જબરજસ્ત તે જ્ઞાનની પર્યાયમાં વ્યવહારનો નિષેધ કરે છે.
ઓલામાં પર્યાયના કર્તાપણાનો નિષેધ કરતો'તો ને અકર્તાપણામાં આવી ગયો. હવે જ્ઞાનની પર્યાય પરને જાણે છે કે નહીં? જ્ઞાનની પર્યાય પરને જાણતી નથી. જ્ઞાનની પર્યાયમાં બધાને મને પણ બધાને ભગવાન આત્મા જણાય રહ્યો છે. બાળગોપાળ સૌને સદાકાળ જ્ઞાન ઉપયોગમાં પોતાનો શુદ્ધાત્મા જણાય રહ્યો છે. જે જણાય રહ્યો છે તે હું છું. એમ જ્ઞાન ઉપર દૃષ્ટિ પડતાં અનુભવ થાય છે. ત્યારે જાણનારો કર્તા ને જણાયો પણ હું માટે લોકાલોક જણાયું નહીં, લોકાલોક તો પ્રતિભાસે છે પણ જણાતું નથી. દેહ, મન, વાણીનો સ્વચ્છતામાં પ્રતિભાસ છે પણ તે જણાતું નથી.
અને પર્યાયો પ્રગટ થાય છે તે જ્ઞાનમાં જણાય છે, પ્રતિભાસે છે પણ તે પર્યાયો મને જણાતી નથી. મને તો મારા જ્ઞાન ઉપયોગમાં ઉપયોગ છે એટલો આત્મા જણાય છે. જે છે ઈ જણાય છે. પર્યાયમાં રાગાદિદુઃખ નથી માટે ઈ જણાતું નથી. પર્યાયમાં જ્ઞાયક તન્મય છે તે મને જણાય છે. એમ જાણીને-પર્યાયમાં જ્ઞાનની પર્યાયના વ્યવહારનો નિષેધ કરી અને જ્ઞાનની પર્યાયના નિશ્ચયમાં આવે છે કે જાણનાર જણાય છે ખરેખર પર જણાતું નથી. એવા
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |