________________
પ્રવચન નં. ૨૦
૨૫૩ લખી લીજે. યાહી કી લખની યા અનંત સુખ ધરેઈ. આ વાત જો તને લક્ષમાં આવશે તો અનંત અનંત સાદિ અનંતકાળ તને સુખની અનુભૂતિ થયા કરશે.
એક વાર હિંમતનગરમાં જાત્રા કરીને આવ્યા બે મુમુક્ષુ બેઠા'તા, ચર્ચા થઈ. મેં કહ્યું દૃષ્ટિની અપેક્ષાએ આત્મા અકર્તા છે પણ જ્ઞાન અપેક્ષાએ આત્મા કર્તા થાય છે. તો તો અકર્તા દૃષ્ટિનો વિષય ગૂમ થઈ જાય. ગૂમ નહીં થાય ત્યારે જ સાચો થશે. જો કર્તા થઈશ તો અકર્તાનું જ્ઞાન સાચું. બાકી અકર્તાનો વિકલ્પ ખોટો છે. પછી એને આ વાત બેઠી નહીં. પછી તેમને કહ્યું કે આ અમે વાત કરીએ છીએ તે ધ્યાનમાં ડીપોઝીટ રાખજો. જે વખતે તમને આત્માનો અનુભવ થશે ત્યારે આ વાત તમને સાચી લાગશે. અનુભવ વિના સાચી નહીં લાગે. અનુભવના કાળમાં આમ થાય છે કીધું. સમજી ગયા? તો હવે તો એને બેસી ગયું પણ શરૂઆતમાં અકર્તાની એવી ધૂન લગાવીશ કે અકર્તા કર્તા થયો? કહે હા. કર્તા થાય ત્યારે અકર્તા સાચો.
અકર્તૃત્વશક્તિ અખંડરીતી ધરે ઈ. અકર્તાપણું જતું નથી દૃષ્ટિમાંથી અને જ્ઞાનમાં કર્તાપણું આવી જાય છે. આહાહા ! આત્માના અનુભવની વાત અપૂર્વ છે. એક વખત અનુભવ થયો સ્પર્શ થયો અકલ્પકાળમાં મુક્તિ છે. કર્તાકર્મનું અનન્યપણું હોવાથી જ્ઞાયક જ છે. ટાઈમ થઈ ગયો. હજી કાલે કર્તા કર્મના અનન્યપણાની ચર્ચા કરશું. આ કાંઈ ઊતાવળે આંબા પાકે તેમ નથી. શાંતિથી ટાઢો કાળ છે ને તેથી.
II
પ્રવચન નં. ૨૦ અમૃતપ્રભાત એપાર્ટમેન્ટ - રાજકોટ
તા. ૨૬-૭-૯૧
આ સમયસારજી પરમાગમ શાસ્ત્ર છે. તેનો જીવ નામનો અધિકાર. તેમાં શુદ્ધાત્માનું શું સ્વરૂપ છે? અને તેનો અનુભવ કેમ થાય? તે બે પ્રશ્ન હતા. તે પ્રશ્નનો ઉત્તર આપ્યો.
તેમાં પહેલાં પારામાં એમ કહ્યું કે આ આત્મા અનાદિ અનંત છે. તે પ્રમત્ત-અપ્રમત્ત દશાઓ એટલે ચૌદ ગુણસ્થાન. એ બધા પર્યાયો છે તે પર્યાયો આત્મામાં નથી. પર્યાય પર્યાયમાં ભલે હો, છે. પણ પર્યાયો મારા આત્મામાં નથી એક, વાત ઈ પાકી કરવી કે પરિણામ મારા આત્મામાં નથી એક, અને તે કારણે પરિણામનો હું કર્તા નથી બે. બીજું કારણ પરિણામ પરિણામને કરે છે માટે હું કર્તા નથી, ત્રણ વાત છે.
એક તો આ જીવ તત્ત્વ સામાન્ય શુદ્ધાત્મા તે દૃષ્ટિનો વિષય છે. તેના ઉપર દૃષ્ટિ કરતાં