Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૧૯
૨૪૩ સ્વચ્છ અવસ્થા તે પણ ગઈ. અને જણાવ્યું શું? કે અગ્નિ? અગ્નિ તો તેમાં નથી. છતાં અગ્નિ તેમાં જણાણી તે પ્રતિબિંબ છે ને પ્રતિબિંબને જાણતા તેનું લક્ષ અગ્નિ પર ગયું. દર્પણની સ્વચ્છ પર્યાયથી પણ ગયો ને દર્પણમાં પણ આવ્યો નહીં.
આ જૈનદર્શન બહુ લોજીક ન્યાયથી સમજવાનો પ્રયત્ન કરે તો કામ થાય તેવી વાત છે. અંધશ્રદ્ધાનો વિષય નથી આ. આટલું કામ કરો તો તમારું કલ્યાણ થશે ને મોક્ષ થશે તેવો શ્રદ્ધાનો વિષય નથી. કેમકે જ્ઞાન જાગતું છે તે અંધશ્રદ્ધાને કબૂલ કરતું નથી. જ્ઞાન જાગતું દ્રવ્ય ઊભું છે ને તે સમ્યક્ શ્રદ્ધાને કબૂલ કરે છે મિથ્યા શ્રદ્ધાને કબૂલ કરતું નથી.
કહે છે કે શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. ભલે જોયો જ્ઞાનમાં જણાય. જણાય ભલે, પણ જ્ઞાન તેને જાણે નહીં. અગ્નિની જ્વાળા દર્પણમાં પ્રતિભાસે છે પણ દર્પણનો દેખનાર જે છે વિવેકી પુરુષ તેને દર્પણની સ્વચ્છતામાં અગ્નિની જ્વાળાનો પ્રતિભાસ છે. લબક ઝબક થાય છે તે અરીસામાં દેખાય છે. પર્યાય તો દર્પણની છે ઈ, અગ્નિની પર્યાય ક્યાં છે? પણ એ લબકઝબક અગ્નિની પર્યાય તેને દેખાતી નથી. કોને? કે દર્પણ ઉપર દૃષ્ટિ ગઈ તેને. દર્પણ ઉપર દૃષ્ટિ ગઈ. દર્પણની પર્યાય જણાતી નથી, તેને તો દર્પણની પર્યાયમાં થતો પ્રતિભાસ એ ક્યાંથી જણાય? આ આત્માનો અનુભવ કેમ થાય તેની આ વિધિ ચાલે છે.
જેની નજર દર્પણ ઉપર ગઈ તેને તો અરીસો અરીસો સ્વચ્છ સ્વચ્છ સ્વચ્છ દેખાય છે. પણ આ અગ્નિની જ્વાળા તેમાં ઓલું નિમિત્ત ને આ નૈમિત્તિક કે ના. મને નિમિત્તેય દેખાતું નથી અને નૈમિત્તિક પણ દેખાતું નથી. તારું નિમિત્ત નૈમિત્તિક તો તારે ઘરે ગયું, પણ દર્પણની સ્વચ્છ પર્યાય ક્ષણિક ઉપાદાન છે તે પણ દેખાતી નથી. તેમાં આ દર્પણ દેખાય છે તેમાં દળ દેખાય છે, પર્યાય દેખાતી નથી. - પર્યાય પર્યાયને જાણવાનું ભૂલી જાય છે. તો પછી દર્પણમાં પર જણાય છે તે ક્યાંની ક્યાં વાત ગઈ. દિલ્હી બહુ દૂર છે. આ તો દર્પણની સામે જોઈને પ્રયોગ કરવા જેવો છે કે મોટું જણાય છે કે દર્પણ? તેમ આચાર્ય મહારાજ કહે છે કે જગતમાં પ્રસિદ્ધ છે કે આ જણાય છે આ જણાય છે તેને પ્રસિદ્ધ છે તો પણ શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. કેમ કે તે વખતે એ શેયથી જ્ઞાન થતું નથી. આંહીં જ્ઞાનની પર્યાયમાં તે નિમિત્ત પણ નથી. શું કહ્યું? આ નિમિત્ત નૈમિત્તિક સંબંધના અભાવની ગાથા છે.
શેયો નિમિત્ત અને તે જ્ઞાનની પર્યાયમાં જણાય કે જ્ઞાનની પર્યાયનું નૈમિત્તિક તે છે નહીં. આહાહાહા ! જો નૈમિત્તિક જણાય તો નિમિત્ત ઉપર લક્ષ ગયું. પણ શેયથી નિરપેક્ષ શેયાકાર જ્ઞાનથી પણ નિરપેક્ષ જ્ઞાનાકારની પર્યાય જણાય છે. પછી પર્યાય પણ જણાતી નથી પણ જ્ઞાયક જ જણાય છે. અંદર જવાની આ વિધિ છે. આ બધું અંતર્મુહૂર્તમાં. સમજી
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |