________________
૨૪૪
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન ગ્યા? થોડીક ક્ષણમાં. આ બધું બોલવામાં ને સમજાવવામાં વાર લાગે પણ અંદર જાવામાં વાર ન લાગે. જઘન્ય અંતર્મુહૂર્તમાં અનુભવ થાય. શ્રદ્ધાનું બળ જો અંદર આવ્યું અને વ્યવહારનો ને ભેદનો અભૂતને સભૂત વ્યવહાર બેયનો જો નિષેધ જો થયો તો અભેદના નિશ્ચયમાં આવી જાય.
આ છકી ગાથા બહુ અપૂર્વ ગાથા છે. મોદી સાહેબ ! અનુભવની વિધિ બતાવતાં આચાર્ય ભગવાન ચિતની પ્રસન્નતાથી કરુણા કરી જગતના બિનઅનુભવી, અજ્ઞાની પ્રાણીઓને આત્મા શું ને આત્માનો અનુભવ કેમ થાય? બે વાત આમાં કરી છે. આત્મા શું ને આત્માનો અનુભવ કેમ થાય? તે બે વાત કરી છે. આ અનુભવની વાત ચાલે છે. આ જ્ઞાનપ્રધાન કથન છે. દષ્ટિ પ્રધાન કથનની ગાથા ગઈ. દષ્ટિના વિષયને દૃષ્ટિમાં કેમ લેવો? અનુભવ કેમ કરવો? કે-આમ અનુભવ કર તારી જ્ઞાનની પર્યાયમાં પર પદાર્થ જણાય છે ને? તે જણાય ભલે પણ હું તેને જાણું નહીં. જે જણાય તેને તું જાણ તો શેયકૃત અશુદ્ધતા અજ્ઞાન થઈ ગયું. જણાય તેને પણ જો જાણીશ, આ જણાય છે તો શેયકૃત અશુદ્ધતા છે.
જ્ઞાનની પર્યાય અહીંયા સ્વચ્છ છે ધ્યાન રાખજો. આ જોય છે એનો પ્રતિભાસ તો થાય છે, પ્રતિભાસ ટાળી શકાતો નથી. તેની ઝલક ટાળી ન શકાય. કહે છે ને અહીંયા સ્વચ્છતા છે આ પ્રતિભાસે છે એમાં આ જણાય છે અને આ જણાય છે એને જાણ તો અજ્ઞાન. અને જણાય ભલે પણ એને જાણતો નથી જાણનાર જણાય છે તો સમ્યગ્દષ્ટિ થઈ જાય. ભલે જણાય, તને ક્યાં અંદર જાવામાં નડે છે? અંદર જાવામાં શું નડ્યું? કે મને આ શેય જણાય છે, શેયાકાર જ્ઞાન જણાય છે. શેયમાંથી ખસીને શેયાકાર જ્ઞાનમાં આવી ગયો. ઈ નું ઈ. રહ્યું. નિમિત્તમાંથી ખસીને નૈમિત્તિકમાં આવ્યો ઈનું ઈ રહ્યું અજ્ઞાન. જીવને એકતાબુદ્ધિ છે ને પરની હારે એટલે આ સમજવાનું જેને જ્ઞાન હોવું જોઈએ તે પણ છોડાવી દીધું છે.
સવિકલ્પદશામાં અનુભવ થવા પહેલાં અનુભવનો વિષય શું? અને અનુભવ કેમ થાય? તેમ જ્યારે સંતો જણાવતા હોય ત્યારે એ સમજાવતા હોય છે ત્યારે તેની પકડવાની શક્તિ પણ ઓછી હોય છે. કેમ કે રાગને પરની હારે એવી જીવે એકતાબુદ્ધિ કરી છે મૈત્રી કરી છે, મૈત્રી. આહાહાહા ! આ શું ચીજ છે? આચાર્ય મહારાજ શું કહેવા માગે છે? તે એને સમજાય નહીં. આહાહા! સમજવાનો પ્રયત્ન કરશે ને તો આજે ઓછું સમજાશે કાલે વધારે સમજાશે, પરમ દિ' તેના કરતાં વધારે સમજાશે.
મારે તો આત્માનું સ્વરૂપ સમજવું છે બસ. બીજું આ ભવમાં મારે કાંઈ કામ નથી. બીજો નહીં મન રોગ આવે છે ને. કામ એક આત્માર્થનું બીજો નહીં મનરોગ. મનમાં બીજો કાંઈ રોગ નથી એક રોગ છે. મારે આત્માને જાણવો છે. બસ જાણ્યા વિના અનંતકાળ,