________________
૨૩૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન આત્મબુદ્ધિ, દુઃખમાં ભોક્તાબુદ્ધિ, દુ:ખમાં જ્ઞાતાબુદ્ધિ થતી નથી. આ અનુભવની કળા ને વિધિ છે. કારણ કે, ભરતભાઈ! કારણ આપ્યું. યકૃત અશુદ્ધતા કેમ થતી નથી ? શૈયાકાર અવસ્થા તો થાય છે. શેયોનો પ્રતિભાસ થાય છે. પ્રતિભાસ ટાળી શકાય નહિં. લક્ષ ટાળી શકાય. પ્રતિભાસ ન ટાળી શકાય.
લોકાલોક કેવળી ભગવાનના જ્ઞાનમાં પ્રતિભાસે છે પણ લક્ષ એના ઉપર નથી. આહાહા ! એમ જે સાધક થયો અથવા સાધક થવાનો, સાધક થવા માટે છે અને સાધક થયા પછી પણ છે. બેય આમાં વાત કરે છે. આહાહા ! અનુભવ કેમ થાય અને અનુભવ થયા પછી શું થાય? એ બધી વાત આમાં છે. કારણ કે શેયો જ્ઞાનમાં જણાય છે ત્યારે અજ્ઞાન કેમ થતું નથી? દેહમાં આત્મબુદ્ધિ કેમ કરતો નથી? દેહ મારો તેમ મમતા કેમ થતી નથી? એમાં દેહમાં મમતા કેમ થતી નથી ? કે જ્યારે દેહ જણાય છે ત્યારે જાણનાર જણાય છે. એટલે દેહમાં મમતા થતી નથી. મોહ થતો નથી. જો જાણનાર ન જણાય અને દેહ જણાય તો મમતા થયા વિના રહે નહિ. આ તો ભવના અંતની વાતો છે. દુ:ખનો નાશ જેને કરીને પરમાત્મા થવું હોય તેની વાત છે.
આહાહા! એક સમય પણ આત્માનો અનુભવ કરે તો અલ્પકાળમાં મોક્ષ થઈ જાય. એક સમય કી કમાઈ અનંતકાળ તક ખાયેગા એવી વાત છે. પરપદાર્થની પ્રાપ્તિમાં ચોવીસે કલાક પડ્યો છે. એક રજકણ પણ સાથે નહિ આવે. આપણે જોયું. આ મનુભાઈ કાંઈ લઈ નથી ગયા. દેવ, દેવેન્દ્ર, ચક્રવર્તી પણ ચાલ્યા જાય છે. કોઈ સાથે કાંઈ લઈ જતા નથી. જે સાથે આવે એના માટે જરાય પુરુષાર્થ નહીં અને જે સાથે ન આવે તેના માટે તન તોડ મહેનત.
એ તો ખરું પણ પુણ્યથી લક્ષ્મી આવે. એ પણ ભરોસો ગયો. પણ પાપ કરવાથી લક્ષ્મી આવે એવું અજ્ઞાન પેદા થયું અત્યારે વર્તમાનકાળમાં. પુણ્યથી લક્ષ્મી આવે એ શ્રદ્ધાથી ભ્રષ્ટ થઈ ગયો. અને પાપ કરીએ, અનીતિ કરીએ તો લક્ષ્મી આવે એવું અજ્ઞાન થવા યોગ્ય છે જગતના જીવોને એ પાપ કરે તો પણ લક્ષ્મી જે આવે છે એના પાપના વર્તમાન પુરુષાર્થથી નથી આવતી. એ તો પૂર્વનો પુણ્યનો ઉદય હોય તો આવે, બાકી ગમે તેટલું ખોટું કરે ને લક્ષ્મી આવે અને જેલમાં જવું પડે. આહાહા ! પૂર્વના પુણ્યથી લક્ષ્મી આવે. લક્ષ્મી આવે કે ન આવે આત્માને શું ફાયદો? આહા! જે સાથે આવે તેને માટે કાંઈ પુરુષાર્થ નથી અને જે સાથે ન આવે તેને માટે પાપ કરે છે. આહાહા ! અને પાપ કરીને પછી લક્ષ્મી ભેગી કરે છે. અને છોકરા ઉડાડી દે પાછળથી, પાપ કરીને લક્ષ્મી પેદા કરી હોય.
અમે તો એવા લોભી જીવો જોયા છે કે જેના માટે એને સાંસારિક સુખ ભોગવવું પાંચ ઈન્દ્રિયના વિષય એ પણ ન ભોગવી શકે. કરોડ રૂપિયા હોય તો ય ટાંટીયા ઢસડતો ચાલે