Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૧૮
૨૩૫ નથી. એમ જે અંદરમાંથી શ્રદ્ધા ઉપડી તો એ સમયે અનુભવ થઈ જાય.
હવે કહે છે કે જ્ઞેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી, એનું કારણ આપે છે. અરે ! જ્ઞયો જણાય છે ત્યારે જો આત્મા ન જણાય તો તો અજ્ઞાની બની ગયો. શું કહ્યું? કે જ્યારે જોયો પ્રતિભાસે છે જ્ઞાનમાં અને ત્યારે જો આત્મા એ વખતે ન જણાય તો તો એ અજ્ઞાની થઈ ગયો, શેયકૃત અશુદ્ધતા થઈ ગઈ. પણ જ્યારે શેયોનો પ્રતિભાસ થાય છે ત્યારે પણ જાણનાર જણાય છે, એમ કહે છે. નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં તો જાણનાર જણાય પણ સવિકલ્પ જ્ઞાનમાં પણ જાણનાર જણાય છે. આહાહા ! આ તો અનુભવ કેમ થાય એની વિધિ આમાં છે.
શેયકૃત અશુદ્ધતા કેમ નથી? શેયો જણાય છે ત્યારે શેયમાં આત્મબુદ્ધિ થઈને અજ્ઞાન કેમ નથી થતું? જોયો જણાય જ્ઞાનીને પણ અજ્ઞાન ન થાય. જ્ઞાનીને શેયોનો પ્રતિભાસ થાય પણ અજ્ઞાન ન થાય અને અજ્ઞાનીને શેયોનો પ્રતિભાસ થતાં અજ્ઞાન થઈ જાય છે. કેમ કે એક જીવ જ્ઞેયને જાણતાં શેયમાં આત્મબુદ્ધિ કરે છે. અને બીજો જીવ જ્ઞેય જણાય છે જ્યારે, ત્યારે જાણનાર જણાય છે એટલે તેને જ્ઞયકૃત અશુદ્ધતા અજ્ઞાન પ્રગટ થતું નથી. આહાહા !
લડાઈમાં ઊભો હોય તેમ દેખાય. ચક્રવર્તી-શાંતિનાથ ભગવાન ! કહે છે કે એ તો જાણનારને જાણે છે. પણ સાહેબ, નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં જાય ત્યારે તો બરાબર છે જાણનાર જણાય પણ સવિકલ્પદશામાં પણ જાણનાર જણાય? કે હા. જ્ઞાન શાયકનો સંબંધ છોડતું જ નથી, માટે સમયે સમયે જ્ઞાયક જણાય છે. લીંબુની ખટાશ લીંબુનો સંબંધ છોડતી નથી અને દાળનો સંબંધ થતો જ નથી. દાળ ખાટી છે તે વાત ખોટી છે. અને લીંબુ ખાટું એ વાત સાચી છે. શેયકૃત અશુદ્ધતા કેમ નથી? કારણ કે પર પદાર્થ જ્યારે જણાય છે, ત્યારે એના જ્ઞાનમાં અજ્ઞાન કેમ થતું નથી કે એ જણાય છે ત્યારે જાણનારને જાણે છે શેયને જાણતો નથી. - અજ્ઞાન કેમ થતું નથી જોયના પ્રતિભાસ વખતે? અને અજ્ઞાનીને શેયના પ્રતિભાસ વખતે અજ્ઞાન કેમ થઈ જાય છે? અને જ્ઞાનીને પર પદાર્થ જણાવા છતાં અજ્ઞાન કેમ થતું નથી? શેયલુબ્ધ કેમ થતો નથી? શેયમાં એકાકાર કેમ થતો નથી? કારણ કે શેયાકાર અવસ્થામાં, જોયો જ્યારે શેય છે ને જોયાકાર અવસ્થા એટલે આ જોય છે અને એનો પ્રતિભાસ અહીંયા થાય છે. અહિંયા થાય છે તો જ્ઞાનાકાર પણ આની અપેક્ષાથી એને જોયાકાર જ્ઞાન કહેવામાં આવે છે. આ જોયો જ્ઞાનમાં જણાય છે ત્યારે જોયોનો જ્ઞાનમાં પ્રતિભાસ થાય છે ત્યારે જાણનાર જણાય છે. એટલે શેયકૃત અશુદ્ધતા લાગુ પડતી નથી. જ્ઞયમાં આત્મબુદ્ધિ થતી નથી. રાગ જણાય તો હું રાગી એમ એને થતું નથી. દુઃખ જણાય તો હું દુઃખી એમ થતું નથી.
ન થવાનું કારણ શું? કે દુઃખ જણાય છે ત્યારે સુખમય આત્મા જણાય રહ્યો છે. દુઃખનો પ્રતિભાસ થાય છે ત્યારે પણ સુખમય આત્મા સમયે સમયે જણાય રહ્યો છે. એટલે દુઃખમાં
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |