________________
પ્રવચન નં. ૧૭
૨૧૧ ઊઠી. જાણવામાં રોકાતો હતો અને ઈન્દ્રિયજ્ઞાન દ્વારા જાણીને સંતોષ માનતો હતો. ઈન્દ્રિયજ્ઞાનના વિષયને જાણતો'તો. અગિયાર અંગનો ઉઘાડ છે તે ઈન્દ્રિયજ્ઞાનનો વિષય છે. શાસ્ત્ર ઈન્દ્રિયજ્ઞાનનો વિષય છે, સત્ત શાસ્ત્ર હો. અન્યમતિના ચોપડા કહેવાય અને સંતો અનુભવી સંતો શાસ્ત્ર લખે એને આગમ કહેવાય, પરમાગમ કહેવાય.
કહે છે કે શાસ્ત્ર સમ્યજ્ઞાનનો વિષય નથી. નવતત્ત્વ નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શનનો વિષય નથી, વ્યવહાર શ્રદ્ધાનો વિષય છે. આગમ પરમાગમ ઈન્દ્રિયજ્ઞાનનો વિષય છે. વ્યવહારનયનો વિષય છે, વ્યવહાર જ્ઞાનનો વિષય છે. અને છ કાય જીવની રક્ષાનો ભાવ આવે, એ ચારિત્રનો વિષય નથી, કષાયનો વિષય છે, મંદ કષાયના વિષય છે. એમાં મંદ કષાય થાય પણ એમાં ચારિત્ર પ્રગટ ન થાય. પાંચ મહાવ્રત નિરતિચારપણે પાળે. મારો ને તમારો આત્મા અનંતવાર દ્રવ્યલિંગી મુનિ થયો અને અનંતવાર નવમી રૈવેયકમાં પણ ગયો, પણ સ્વભાવને ભૂલીને ગયો. સ્વભાવ લક્ષમાં લીધો નહીં એણે ને સંતોષાઈ ગયો. એવો શિષ્ય ઝંખના કરે છે. તેનો સમ્યગ્દર્શન થવાનો કાળ પાક્યો છે. સમ્યગ્દર્શન થવાનો કાળ પાકે ત્યારે આવો પ્રશ્ન પૂછાય. શું કહ્યું?
જેને સમ્યગ્દર્શન થવાનો કાળ પાક્યો હોય એવો પાકેલો જીવ પ્રશ્ન પૂછે છે કે, પ્રભુ! બધું જાણ્યું અનંતકાળમાં અનંતવાર અને તીર્થંકરની સભામાં પણ અનંતવાર ગયો. ત્યાં | દિવ્યધ્વનિ સાંભળી, પણ મારા આત્માની ઉપલબ્ધિ નામ પ્રાપ્તિ મને ન થઈ, તો એવા શુદ્ધ આત્માનું સ્વરૂપ શું અને એનો અનુભવ કેમ થાય એ બે પ્રશ્ન હતા.
એમાં એક પ્રશ્નનો ઉત્તર અપાઈ ગયો, કે આત્મા શુદ્ધ છે. ત્રણેય કાળ. શુદ્ધનું કારણ આપ્યું. આત્મા કેમ શુદ્ધ રહી ગયો છે. તારો આત્મા અત્યારે શુદ્ધ છે. એ તું મારી વાતને સાંભળીને શ્રદ્ધા કરી લેજે કે, હું શુદ્ધ છું. પછી શુદ્ધનો અનુભવ કેમ થાય ? એ હમણાં કહીશ તને. પણ જો તને આ વાત બેઠી હશે તો અનુભવ થશે. જે આત્માનું શુદ્ધપણું પરિપૂર્ણ પરમાત્મપણું નહિં બેઠું હોય, તો હું તને અનુભવની કળા બતાવીશ છુપાવ્યા વગર પણ તને અનુભવ નહિં થાય.
ધ્યેયની ભૂલ હશે તો ધર્મધ્યાન પ્રગટ નહિં થાય. માટે પહેલાં ધ્યેય બતાવ્યું. ધ્યેયનું ધ્યાન કરવા યોગ્ય છે. પરિણામ ધ્યાન ધરે છે ને ! પરમાત્મા કોનું ધ્યાન કરે? દુ:ખી હોય એ સુખનો માર્ગ શોધે. ભગવાન આત્મા તો સુખમય છે એ દુઃખી તો છે નહિં એ કોનું ધ્યાન કરે. સોગાનીજી કહે છે કે પરિણામ મેરા ધ્યાન કરે તો કરો. મેં કિસકા ધ્યાન કરું. મેં તો ધ્યેય હું. મસ્તી જોઈ લેજો સોગાનીજીની. ધ્યાનની ઉપેક્ષા. ધ્યાન કરવા બેઠો હોય એને આગળ ન કરે ધ્યાની પુરુષ. શું કહ્યું? અમે ચાર ચાર કલાક ધ્યાન કરીએ છીએ. એમ