________________
૨૧૦
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન આમાં સામર્થ્ય છે. ભિન્નપણે ઉપાસવામાં આવતો શુદ્ધ કહેવાય છે. આ આત્મા શુદ્ધ છે, શુદ્ધ છે. ક્યારે? કે પર્યાયથી રહિત છે એમ જો તું માન તો આત્મા શુદ્ધ છે. બાકી જો પર્યાયથી સહિત માનતો હોય તો તારું અજ્ઞાન છે. એવું આત્માનું સ્વરૂપ છે જ નહીં. પર્યાયથી સહિત આત્મા છે જ નહીં. પર્યાયથી સહિત વ્યવહાર છે. પર્યાયથી રહિત છે તે નિશ્ચય છે.
પ્રવચન નં. ૧૦ અમૃતપ્રભાત એપાર્ટમેન્ટ - રાજકોટ
તા. ૨૩-૭-૯૧ --
શ્રી સમયસાર પરમાગમ શાસ્ત્ર છે. સમયસાર એટલે શુદ્ધાત્મા. એ શુદ્ધાત્મા કેવો છે? કે પરિણામ માત્રથી ભિન્ન છે. સર્વથા ભિન્ન છે. સર્વથા રહિત છે, અનાદિ અનંત રહિત છે, એવું આત્માનું એક સ્વરૂપ છે. ઉત્પાદ-વ્યય છે, ૧૪ ગુણસ્થાનો છે. પરિણામ છે, પણ એ પરિણામથી જુદો આત્મા છે, એ શ્રદ્ધાનો વિષય સમ્યગ્દર્શનનો વિષય છે.
બે પ્રશ્ન પૂછ્યા'તા શિષ્ય, કે એકત્વ વિભક્ત આત્માને આપ કહેવા માંગો છો તો એવા શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ શું? અને એનો અમને પ્રત્યક્ષ અનુભવ કેમ થાય? એ બે પ્રશ્નમાં | શિષ્ય એમ કહ્યું કે હું શુદ્ધાત્માના સ્વરૂપને જાણતો નથી અને મને શુદ્ધાત્માનો અનુભવ પણ નથી. એવો સ્વીકાર કર્યા પછી પ્રશ્ન કરે છે.
હું જાણું છું એમ નહીં. તમે જાણો છો ને હુંએય જાણું છું એમ નહિ. મેં શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ આજ સુધી ખરેખર સાંભળ્યું નથી. એનું શું સ્વરૂપ છે, એનો મેં પરિચય કર્યો નથી. અને મને એનો અનુભવ પણ થયો નથી. એવા શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ કૃપા કરીને કહો. ત્યારે શ્રીગુરુ કહે છે કે અમે પણ અમારા ગુરુને આ પ્રશ્ન કર્યો હતો. આ ગુરુ શિષ્યના પ્રશ્ન ઉત્તરની પરંપરા છે. આત્માર્થી જીવ એમ પૂછતો નથી કે આઠ કર્મનું સ્વરૂપ શું છે? ઘાતિ, અઘાતિ પ્રકૃતિ, એનો સ્થિતિ બંધ, અનુભાગ બંધ, પ્રકૃતિબંધ, પ્રદેશબંધ થાય તેનો પ્રશ્ન નથી કર્યો.
આત્માર્થી તો સીધો પ્રશ્ન પૂછે છે કે મારા આત્માનું સ્વરૂપ મારે જાણવું છે. બાકી તો મે ઘણું જાણ્યું. અગિયાર અંગ ભણી ગયો. નવમી રૈવેયક મુનિ થઈને ગયો પણ ત્યારે પણ મેં મારા શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ જાણ્યું નહિ, ઓળખ્યું નહીં. તે દિવસે મને એટલી જિજ્ઞાસા નહોતી થઈ જેટલી આજ થઈ છે. દ્રવ્યીલિંગી મુની વખતે મને આટલી જિજ્ઞાસા અંતરથી નહોતી