Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૧૬
૨૦૯
રહિત પૂર્વક સહિત. આવો જે શુદ્ધાત્મા કહ્યો, તે દૃષ્ટિનો વિષય, શ્રદ્ધાનો વિષય, અહીં શ્રદ્ધાની મુખ્યાતથી પહેલોં પેરેગ્રાફ છે. પછી જ્ઞાનની મુખ્યતાથી વાત કરશે બીજા પારામાં, શ્રદ્ધાને જ્ઞાન બે મુખ્ય છે. મુખ્ય ગુણ બે છે શ્રદ્ધા ને જ્ઞાન. ચારિત્ર તો અંશે છે પણ ચારિત્ર અહીંયા ગૌણ છે. સ્વરૂપાચરણ ચારિત્ર છે અંશે, પણ અહીંયા બે જ વાત લીધી છે. એમ કર્તા-કર્મ અધિકારમાં પણ છે ૧૪૪ ગાથા લખી, એમાં પણ સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન બે શબ્દ લખ્યા છે. ચારિત્રનો ઉલ્લેખ કર્યો નથી. આ શાસ્ત્ર સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાનની મુખ્યતાએ લખાણું છે. અંશે ચારિત્ર હોય છે પણ એ અત્યારે ગૌણ છે. ચતુર્થ ગુણસ્થાન કેમ પ્રગટ થાય જીવને એની મુખ્યતાથી વાત છે.
તે જ સમસ્ત અન્ય દ્રવ્યોના ભાવોથી, આ જે શુભાશુભ ભાવો છે તે અન્ય દ્રવ્યના ભાવો છે, ને પ્રમત્ત અપ્રમત્ત દશાઓ છે તે પણ અન્ય દ્રવ્યના ભાવો છે. જીવના ભાવો નથી. એનાથી ભિન્નપણે, ભિન્ન એટલે સર્વથા ભિન્ન લગાડી દેવું. આહાહા ! એ ભાવો સર્વથા ભિન્ન છે. એનાથી ભિન્નપણે ઉપાસવામાં આવતો શુદ્ધ કહેવાય છે. આમ એને નજરમાં લઈને શ્રદ્ધામાં લ્યે તો એને શુદ્ધ કહેવામાં આવે છે. પર્યાયથી રહિત હું છું એમ જ્યારે લક્ષમાં લ્યે, ત્યારે એને શ્રદ્ધા પ્રગટ થાય છે. પહેલાં વ્યવહાર શ્રદ્ધા પ્રગટ થાય છે, અને તેમાં જ્ઞાન ભળે તો સમ્યગ્દર્શન સાચું થઈ જાય છે, જ્ઞાન જોડાય જાય અંદરમાં તો. પહેલાં શ્રદ્ધાનો વિષય ચોખ્ખો આવવો જોઈએ.
કાલે એક અન્યમતિ આવ્યા'તા, દાઢીવાળા હતા એક, ચંદ્રિકાબેનને મળ્યા હશે બોટાદમાં, તમારું નામ લઈને આવ્યા’તા. આમ નરમ માણસ. એ ધ્યાનની વાત કરે. શેનું ધ્યાન ? પણ ધ્યેય વગર ધ્યાન શેનું ? આત્માનું તો ભાન નહીં. ધ્યાન શેનું ? નરમ માણસ સમજવાની જિજ્ઞાસા હતી. તે સમસ્ત અન્ય દ્રવ્યના ભાવોથી ભિન્નપણે, આત્મા ભિન્ન છે પર્યાય માત્રથી, ભિન્ન છે તો એકાંત થઈ જાશે, તો કહે કે સમ્યક્ એકાંત થશે, સમ્યક્ એકાંત થાશે તો જ સમ્યક્ અનેકાંતિક જ્ઞાન પ્રગટ થાશે. સમ્યક્ એકાંત વગર સમ્યક્ અનેકાંત જ્ઞાન પ્રગટ થાય નહીં. આહાહા ! પહેલાં અનેકાંતમાંથી સમ્યક્ એકાંત કાઢ, અને સમ્યક્ એકાંતપૂર્વક પાછું અનેકાંત થઈ જાય.
પહેલું અનેકાંત સવિકલ્પદશાનું છે અને બીજું અનેકાંત અનુભવમાં થાય. અનેકાંતિક જ્ઞાન પણ સમ્યક્ એકાંત એવા નિજપદની પ્રાપ્તિ સિવાય અન્ય હેતુએ ઉપકારી નથી. બીજી ગાથામાં અનેકાંતનું સ્વરૂપ કહ્યું. દ્રવ્ય પર્યાય સ્વરૂપ પણ એ કાંઈ ઉપાદેય નથી. એમાંથી એકાંત કાઢ. તો સ્વસમય થઈ જાય એમ કહ્યું, બધું કહ્યું.
સમયસાર તો સમયસાર છે. ભાવથી ભણે તો ભવનો અંત આવી જાય ચોક્કસ, એવું
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |