________________
પ્રવચન નં. ૧૫
૧૯૫ ગુણગુણીનો ભેદ પણ જણાતો નથી. એકલો આનંદનો ઉછાળો આવે છે. કાલ કાગળ આવ્યો છે ને રજનીનો મોટો સારો. પકડ શક્તિ છે. (શ્રોતા : આપની કૃપા છે.) ' અરે ! પોતપોતાની યોગ્યતા પ્રમાણે, ઘણા જીવો પકડે છે. નથી પકડતા એમ નથી. અને પકડશે એનું હિત પણ થઈ જશે. આહાહા ! એના સ્વકાળે કાર્ય થશે. પર્યાય ઉપર નજર ન કર. દ્રવ્ય ઉપર નજર કર. પર્યાય મારામાં નથી, મને પરદ્રવ્ય છે. આહાહા ! ત્યાં તો અંતરમુખ થઈ અને પર્યાય આત્મા થઈ જશે. જેને પરદ્રવ્ય તરીકે જાણીને ભિન્ન જાણીને, એ કથંચિત્ અભિન્ન થઈને આત્માને પ્રસિદ્ધ કરશે લે. આહાહા ! દૃષ્ટિ અપેક્ષાએ સર્વથા ભિન્ન ને જ્ઞાન અપેક્ષાએ અનુભવ થતાં, નિર્મળ પર્યાય કથંચિત્ ભિન્ન અભિન્ન છે. પણ સર્વથા તો અભિન્ન થવાની નથી. આહાહા ! જૈન દર્શનમાં સર્વથા ભિન્ન તો છે, પણ સર્વથા અભિન્ન કોઈ, પરભાવથી છે નહીં. એવો આત્મા છે જ નહીં. આહાહા ! ' અરે ! મોક્ષાર્થી જીવ આ સિદ્ધાંતનું સેવન કરો. હું તો એક શુદ્ધ ચૈતન્ય ભગવાન આત્મા છું, અને જે આ ભાવો પ્રગટ થાય છે એ બધા ભિન્ન લક્ષણવાળા હોવાથી, મને પદ્રવ્ય છે. આહાહા ! સ્વદ્રવ્યપણે દેખાતું નથી અને પારદ્રવ્યપણે દેખાય છે ક્યારે, કે સવિકલ્પમાં આવે ત્યારે, નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં જાય છે મુનિરાજ, ત્યારે બહાર નીકળીને આવે ત્યારે આપણે પૂછીએ સાહેબ કે ઓલી પર્યાય પરદ્રવ્ય છે એમ કહ્યું'તું આપે અંદરમાં ગયા પછી પણ એ પરદ્રવ્યપણે દેખાય છે? અરે દેખાતી જ નથી. એક સામાન્ય ચીજ દેખાય છે. આહાહા! ભેદ કરો તો સ્વપરપ્રકાશક છે. પર્યાયના ભેદથી જોવો તો પર્યાયમાં સ્વપરપ્રકાશક છે. એ પર્યાયને અભેદથી જોવો તો સ્વપ્રકાશક છે. શું કહ્યું?
ભાઈ ! જ્ઞાનની પર્યાયના ભેદથી જોવો, તો એમાં સ્વપરપ્રકાશક દેખાય છે. એ પર્યાયને અંતરમાં જઈને શુદ્ધાત્માની હારે અનન્ય થઈને અભેદ આત્માને જોવે તો એકલું સ્વપ્રકાશક છે. સ્વપરપ્રકાશક એમાં છે નહીં. આહાહા ! એ માઈ ધવલમાં કહ્યું છે કે કેવળજ્ઞાનની પર્યાયનો ભેદ જાણીશને તો તને લોકાલોક જણાશે, કેવળજ્ઞાનની પર્યાયને ભેદથી જો તો, લોકાલોક જણાશે તને એમાં કેવળજ્ઞાનમાં લોકાલોક જણાય છે. પણ જો એ કેવળજ્ઞાનની પર્યાયને, ભેદને ગૌણ કરીને અભેદમાં ચાલ્યો જા, અહીં બેઠાં બેઠાં, કે કેવળજ્ઞાનનું કેવળ જ્ઞાન નથી જણાતું, મને શ્રુતજ્ઞાનનો ભેદ દેખાતો નથી. અભેદમાં ચાલ્યો જા. આહાહા ! તો એ પરદ્રવ્ય તને દેખાશે નહીં. આહાહા ! નથી થઈ જશે. અવસ્તુ થશે. આહાહા ! મચક આવે ને, થોડુંક અવલંબન લ્ય છે. પણ જ્યાં અંદરમાં ગયો, અવસ્તુ છે પર્યાય દેખાતી નથી. સવિકલ્પદશામાં છે ને નિર્વિકલ્પમાં પરદ્રવ્યપણે પણ પરિણામ દેખાતા નથી.