________________
૧૯૪
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન છે માટે અન્યછે, ભિન્ન છે. ત્યાંથી ન અટક્યા કર્મજન્ય છે, જીવજન્ય નથી. આ ભેદજ્ઞાનની વાતો છે. કોઈ કહે કે પહેલી વ્યવહારની વાત કરો, આ ભેદજ્ઞાનની વાત કરવી ઈ જ વ્યવહાર છે. અભેદનો અનુભવ તે નિશ્ચય અને ભેદજ્ઞાનની વાતો કરવી તેનું નામ વ્યવહાર છે. શુભભાવ કરવો એનું નામ અજ્ઞાન છે. આવતા જતા ભાવોને દ્રવ્યદૃષ્ટિપૂર્વક જાણવા તેનું નામ વ્યવહાર છે. એનાથી ભિન્ન આત્મા છે એ ભેદજ્ઞાનનો વ્યવહાર છે.
શુદ્ધનયનો ઉપદેશ પણ વિરલ ને ક્યાંક-ક્યાંક છે. આ કરો ને તે કરો. મને બધા પરદ્રવ્ય છે. બધા શબ્દ વાપર્યો હો ચૌદેય ગુણસ્થાન. પ્રમત્ત અપ્રમત્ત દશાઓ પ્રગટ થાય
છે. પ્રગટ થાય છે તે હું નથી, પણ મને એ પરદ્રવ્યપણે છે. પણ એ પરદ્રવ્ય, સવિકલ્પ | દશામાં પરદ્રવ્યપણે જણાય છે. જ્યારે નિવિકલ્પ ધ્યાનમાં જાઉં છું. ત્યારે મને પરદ્રવ્યપણે પણ જણાતું નથી, અવસ્તુ છે. આહાહા ! આ તો સવિકલ્પદશામાં પરદ્રવ્યપણે જણાય, ધ્યાનમાં મગ્ન થાય પાછા ત્યારે પર્યાય જણાતી જ નથી. આહાહા ! પર્યાય જણાય તો પદ્રવ્યપણે જણાય, દ્રવ્ય જણાય ત્યારે પરદ્રવ્યપણે પણ ન જણાય. ભેદને જાણે તો પરદ્રવ્ય જણાય, અભેદને જાણે તો પરદ્રવ્ય ન જણાય.
બે વર્ષ પહેલાંની ચર્ચા, અઢી વર્ષ પહેલાંની રજનીએ કાગળ લખીને મોકલ્યો એમાં બધી વાત છે. આ અમારે ને સંધ્યાને તો આ જ કામ છે ચર્ચા સિવાય બીજું કાંઈ નહીં. ઉંચામાં ઉંચી ચર્ચાઓ ઊંડામાં ઊંડી. અરે ! લોકો ઈર્ષાથી ગમે તેટલી વાતો કરે, એનું અહિત થશે. અમને તો કાંઈ લેવા દેવા નથી. ગુણભદ્ર આચાર્ય થઈ ગયા એમણે લખ્યું છે કે મુમુક્ષ મુમુક્ષુ વચ્ચે ઈર્ષા ચાલશે પંચમકાળમાં, લખાણ છે હો. ઉમેદભાઈએ પુસ્તક બહાર પાડ્યું છે ને પરમાગમ ચિંતામણી નામનું પુસ્તક તેમાં આ વાત લીધી છે.
ગુણભદ્ર સ્વામીનો લેખ. મેં દેવલાલીમાં બધાને બતાવ્યું તે પ્રસંગોપાત. સમજી ગયા. એવો પ્રસંગ હતો ત્યારે બતાવ્યુંતું. અરે મુમુક્ષુ મુમુક્ષુ વચ્ચે પંચમકાળમાં ઈર્ષા ઉત્પન્ન થાશે, એમ લખી ગયા છે. આહાહા ! આ આનું કાપે ને આ આનું કાપે, પોતાનું કાપે બીજાનું શું કાપે, નુકસાન તો પોતાને થાય. ઈર્ષાની આગથી પોતે જલે. આવે છે. શાસ્ત્રમાં, અગ્નિનો તણખો લઈને આમ કોકને નાખે, એને તો બળતો બળે, પણ પોતાનો હાથ બળી જાય પહેલો. પહેલાં હાથ બળે કે નહીં આ અંગારો લઈને બીજા પર નાખવા માટે, બીજાને બાળવામાટે, પણ પોતે બળે છે. એને એની કાંઈ ખબર નથી.
ભગવાન! આ તો કહે છે કે પ્રમત્ત અપ્રમત્ત દશાઓ, મને પરદ્રવ્ય છે. એની સામે જોતા નથી. એ પણ અમે છકે ગુણસ્થાને આવ્યા ભેદમાં આવ્યા છીએ જરા, એટલે પરદ્રવ્ય જણાય છે. જ્યાં અભેદમાં જઈએ છીએ, ત્યાં એ પરદ્રવ્ય જણાતું નથી. અને સ્વદ્રવ્યનો