Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૧૫
૧૮૭ સ્વશક્તિ કહેવાય. પર્યાય પણ ક્ષણિક ઉપાદાન છે. એ એની સ્વશક્તિ છે. પ્રગટ થવાની પોતાની શક્તિથી પ્રગટ થાય છે. એ પર્યાયને પણ જ્યાં ત્રિકાળી ઉપાદાનની અપેક્ષા નથી અને નિમિત્તની પણ અપેક્ષા નથી પર્યાયને, એવી પર્યાય પણ સત્ત અહેતુક છે. નિરપેક્ષ છે.
વ્યવહારની દૃષ્ટિવાળા જીવને બધું સાપેક્ષ દેખાય છે. અને દ્રવ્યદૃષ્ટિ થઈ છે એને ત્રિકાળી દ્રવ્ય નિરપેક્ષ દેખાય છે અને પ્રગટ પર્યાય થાય એ પણ નિરપેક્ષ દેખાય છે. પર્યાય પણ જ્યાં કોઈથી ઉત્પન્ન ન થાય, મિથ્યાત્વની પર્યાય આત્માથી ઉત્પન્ન ન થાય. અને મિથ્યાત્વની પર્યાય દર્શન મોહના ઉદયથી ઉત્પન્ન ન થાય. સ્વયં સત્ ક્ષણિક અશુદ્ધ ઉપાદાનથી ઉત્પન્ન થાય છે.
એમ સમ્યગ્દર્શનની પર્યાય ગુરુના ઉપદેશથી ઉત્પન્ન ન થાય, નિમિત્તથી ઉત્પન્ન ન થાય. કેમ કે સત્ છે ક્ષણિક સત્ છે. ક્ષણિક ઉપાદાન છે. એમ એ સમ્યગ્દર્શનની પર્યાય આત્માના ઉપાદાનથી ઉત્પન્ન ન થાય. ત્રિકાળી ઉપાદાન કારણ નથી. ક્ષણિક ઉપાદાનમાં કારણ કાર્ય બધું એનામાં છે. એક સમયના સમાં છે. - હવે જો પર્યાય કોઈથી ઉત્પન્ન ન થાય તો આ દ્રવ્યસ્વભાવ અનાદિ અનંત છે તે કોઈથી ઉત્પન્ન થતો નથી. પર્યાય કોઈથી ઉત્પન્ન ન થાય તો દ્રવ્ય ક્યાંથી કોઈથી ઉત્પન્ન થાય. આહા! પરમાત્મા નિરપેક્ષ છે. પર્યાય છે તો દ્રવ્ય છે તેમ નથી. પર્યાયમાં સમ્યગ્દર્શન થાય તો આત્મા છે તેમ નથી. પર્યાયમાં મોક્ષ થાય તો આત્માનું અસ્તિત્વ રહે તેમ નથી. કેવળજ્ઞાનની પર્યાય તો સંસારી જીવને નથી. જો એના આધારે આત્મા હોય તો તે અનાત્મા થઈ ગયો આત્માનો નાશ થઈ ગયો. કોઈની અપેક્ષા નથી. સને કોઈની અપેક્ષા ન હોય. એક સૂત્ર કોતરી લેવું અંદરમાં. જ્ઞાન માંહી લખી લીજે. આહાહા ! કે દ્રવ્યસતુ, ગુણસતુ ને પર્યાયસતુ. આ પ્રવચનસારનો પાઠ છે. દ્રવ્યસને પયાયસતુ, સત્ હોય તે નિરપેક્ષ જ હોય. એને કોઈની અપેક્ષા ન હોય. પાણીની શીત પર્યાયનો વ્યય થઈ ઉષ્ણરૂપે પરિણમે છે પાણીની પર્યાય, એને ત્રિકાળી શીતળ પાણીની અપેક્ષા નથી ને અગ્નિની અપેક્ષા વિના ઉષ્ણ થઈ ગઈ છે. અગ્નિ એને અડી નથી. અગ્નિ એમાં નિમિત્તેય નથી. જો નિમિત્ત જોઈશ તો પર્યાય સતુ નહીં દેખાય. ઉપાદાનને જો ત્યારે નિમિત્તને જોઈશમાં. તો પર્યાય સત્ત ક્ષણિક ઉપાદાન તને દેખાશે. ક્ષણિક ઉપાદાન દેખાશે તો કર્તબુદ્ધિ છૂટીને દ્રવ્યદષ્ટિ થઈ જશે. પછી જ્ઞાન થયું કે આ પર્યાય તો સત્ છે મારાથી થઈ નથી.
હવે પર્યાય પોતાથી ન થાય અને આ દુકાનના કામ ને ફેક્ટરીના કામ ને આ બધું હું કરું મોટું ભૂત વળગ્યું છે. મોહરૂપી ભૂતળું અને બળદની જેમ ભાર વહેવડાવે છે. આખો
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |