Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૧૩
૧૬૯
પ્રમાણજ્ઞાનથી જુઓ તો શુદ્ધતા ને અશુદ્ધતા બેય વસ્તુના ધર્મ છે અને વસ્તુ ધર્મ છે તે વસ્તુનું સત્ત્વ છે. લ્યો, વસ્તુનું સત્ત્વ. એક સતામાં છે બેય ભાવ. પ્રમાણથી વાત કરે છે ને પ્રમાણ છે. ઉપર જે પરિણામીની વાત કરી હતી તે તો શુદ્ઘનયથી વાત કરી હતી ને, તે તો અલગ વાત છે. તે તો અનુભવ નિર્વિકલ્પની વાત હતી. આત્માના અનુભવ વખતે અશુદ્ધતા તો છે જ નહીં પણ શુદ્ધતા પણ દેખાતી નથી. તે વાત તો ટોચની હતી. તે તો નિર્વિકલ્પ ધ્યાનની વાત હતી.
હવે જે વાત છે તેનો પારો જુદો બતાવ્યો છે. કોઈ એકાંત મેં ઢલ ન જાય ઇસલિયે સાવધાની કે લીયે વો કહેતે હૈ. (શ્રોતા :- સંયોગમાં હજુ ભેદ છે અશુદ્ધતા છે સર્વથા અભેદ નથી થયો ને) થોડી શુદ્ધતા ને અશુદ્ધતા સાધકને પણ છે. પ્રમાણજ્ઞાનસે લીયા હૈ. આગમ પ્રમાણસે કહેના પડે. આગમ પ્રમાણ છે અધ્યાત્મ પ્રમાણ છે.
તો કહે છે સ્યાદ્વાદ પ્રમાણે શુદ્ધતા અને અશુદ્ધતા બંને વસ્તુના ધર્મ છે અને વસ્તુ એટલે પર્યાય વસ્તુ છે પર્યાયના ધર્મ છે અને તે વસ્તુનું સત્ત્વ છે. પર્યાય ને દ્રવ્ય કંઈ જુદા નથી પ્રમાણથી એક સત્તા છે. ઉત્પાદવ્યયધ્રુવયુ ંસત્ એક સત્તા છે. આ તો શેયની અપેક્ષાએ વાત ચાલે છે. આ શેયના ભેદો છે. ધ્યેયમાં તો ભેદ જ ક્યાં છે ? એ તો અભેદ વસ્તુ છે. જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રના ભેદો નથી એ કહેશે હવે સાતમી ગાથામાં.
(શ્રોતા :- અનુભવના કાળમાં ધ્યેય તો અભેદ છે. ધ્યેયનું ધ્યાન કર્યું તો જ્ઞેય પણ અભેદ છે. તો તો તે શુદ્ધનયનો વિષય થઈ ગયો. જ્ઞાનપ્રધાન શુદ્ઘનય) હા. બરાબર. (શ્રોતા :- હવે શુદ્ધતા અશુદ્ધતા બેની વાત કરે તો પ્રમાણજ્ઞાન થઈ ગયું ને.) હા. પ્રમાણજ્ઞાન થયું. (શ્રોતા :- તો પ્રમાણજ્ઞાનમાં તો બેયને જુદા જુદા જાણે છે ને ) બે ને જુદા જાણે ત્યારે જ પ્રમાણજ્ઞાન થાય. બેયને જુદા જુદા જાણે, શુદ્ધને શુદ્ધ જાણે ને અશુદ્ધને અશુદ્ધ જાણે ત્યારે પ્રમાણ જ્ઞાન કહેવાય. સાધકને સવિકલ્પ દશામાં આવી સ્થિતિ છે. કે જરા મચકનો રાગ અસ્થિરતામાં આવે છે. એવી અશુદ્ધતા છે એ પણ મારા દ્રવ્યની અંદર રહેલો એવો ધર્મ છે. પુદ્ગલનો એ ધર્મ નથી એમ. એની એવી યોગ્યતા, પર્યાયની એવી ક્ષણિક યોગ્યતા છે. એ વસ્તુનો ધર્મ છે એમ. પર્યાયે ધારી રાખેલો ભાવ છે. ઔદિયક ભાવ સાથે પર્યાય તન્મય છે એ વખતે, જેમ છે તેમ જાણવું બસ બીજું કંઈ છે નહિ.
શુદ્ધતા અશુદ્ધતા બન્ને વસ્તુના ધર્મ છે. વસ્તુનો ધર્મ તે વસ્તુનું સત્ત્વ છે. અશુદ્ધતા પર દ્રવ્યના સંયોગથી થાય છે એ જ ફેર છે. અશુદ્ધનયને અહીં જ્ઞેય કહ્યો છે. કારણ કે અશુદ્ઘનયનો વિષય સંસાર છે. હેય કહેવાનું કારણ સંસાર છે એના લક્ષે સંસાર ઊભો થાય છે. અને સંસારમાં આત્મા ક્લેશ ભોગવે છે. જ્યારે આત્મા પોતે ૫૨ દ્રવ્યથી ભિન્ન થાય ત્યારે
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |