Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૧૩
૧૬૩ જાણે તે જાણનાર, તેનો ખુલાસો.
કારણ કે શેયનું પ્રતિબિંબ, પરણેય લીધું ને? રાગ-દ્વેષ, કર્મ-નોકર્મ, લોકાલોક બધું શેયમાં નાખી દીધું, અહીંયા જ્ઞાન. કારણ કે શેયનું પ્રતિબિંબ જ્યારે ઝળકે છે, બિંબ ઝળકે છે, તેનું નામ પ્રતિબિંબ છે. બિંબ તો શેય છે તે ઝળકે છે તો તેનું નામ પ્રતિબિંબ થયું છે. તો પ્રતિબિંબ જ્યારે ઝળકે છે, ત્યારે જ્ઞાનમાં તેવું જ અનુભવાય છે. જેવું શૈય છે, તેવું અહીંયા જ્ઞાનમાં જણાય છે. ખાટો પદાર્થ જ્ઞાનમાં આવ્યો તો અહીં એ પદાર્થ ખાટો છે એવું જ્ઞાન થાય છે. તીખો પદાર્થ હોય તો તીખાનું જ્ઞાન થાય. શેય ક્રોધરૂપ હોય તો એ ક્રોધરૂપ જોય, માનરૂપ જોય, માયારૂપ શેય, દુઃખ રૂપ જોય છે, એવું અહીં પ્રતિભાસે છે, એવું જ એનું જ્ઞાન થાય છે. જેવું શેય છે તેવું અહીં જ્ઞાન થાય છે. છતાં બેય સ્વાધીન છે. શેય છે માટે જ્ઞાન થાય છે એમ નથી. અહીં જ્ઞાનનો સ્વકાળ છે ને ત્યાં શેયનો નિમિત્તનો સ્વકાળ છે. અહીં નિમિત્તનો ને ત્યાં નૈમિત્તિકનો બેયનો સ્વકાળ છે. માટે એમ લખે છે કે ત્યારે જ્ઞાનમાં એવું જ અનુવાય છે તેનાથી જુદું નહિ. તો પણ જ્ઞયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી.
અહીંયા ખૂબી છે. એટલે જો શેય જણાય છે ત્યાં પૂર્ણ વિરામ કરે તેને ભ્રાંતિ છે. એ સંસાર છે, અજ્ઞાન છે, મિથ્યાત્વ છે. શેય જણાય છે ત્યારે જ્ઞાન જણાય છે. જે સમયે જોયા જણાય છે તે સમયે મને જ્ઞાન જણાય છે તો અનુભવ થઈ જાય છે અને શેય જણાય છે તો એ જ્ઞાનનું અજ્ઞાન થઈ જાય છે. એ બહિર્મુખતા થઈ ભ્રાંતિ થઈ શેયજ્ઞાયકની એકતા થઈ ગઈ. જે જણાય છે તેમાં જ આત્મબુદ્ધિ થાય. એ વખતે જો જ્ઞાન જણાય છે જ્ઞાનમાં જ આત્મબુદ્ધિ થઈ જાય-એ જ વખતે વિકલ્પ તૂટીને નિર્વિકલ્પ અનુભવ થઈ જાય છે. શેયને જાણું છું એવો જે સંકલ્પ એ ચાલ્યો જાય છે. હવે હું એને જાણતો નથી એવો સંકલ્પ જાય છે.
શ્રદ્ધામાં હું જાણું છું હવે હું એને જાણતો નથી એવો જે વિકલ્પ એ વિકલ્પ દ્વારા સંકલ્પ જાય છે અપેક્ષાએ, પછી મને એ જણાતું નથી એવો એક વિકલ્પ ઉઠે છે. એ મને જણાતું
નથી. એવો જે વિકલ્પ ઉઠે છે, પછી આવે છે કે મને તો જાણનાર જણાય છે નિષેધનો | વિકલ્પ છૂટ્યો અને જેવું સ્વરૂપ છે એવો વિચાર આવ્યો કે મને જ્ઞાન જણાય છે. સમજી ગયા. ત્યાં દ્વેષ ઘટવા મંડ્યો આંહી રાગ ઘટવા મંડ્યો જ્ઞાયક જણાય છે. જાણનાર જણાય છે. એ જ સમયે ઈ છેલ્લો અસ્તિનો વિકલ્પ છૂટી નિશ્ચયનયનો વિકલ્પ આવી જાય છે. વ્યવહારનયનો વિકલ્પ છૂટ્યો પછી નિશ્ચયનયનો વિકલ્પ આવે છે પછી વિકલ્પ છૂટી જાય છે જાણનાર જણાય છે, એ જ વખતે નિર્વિકલ્પ થાય છે આ અનુભવની કળા ને વિધિ છે.
પહેલાં નિષેધનો વિકલ્પ ઉપજે છે, પછી વિધિનો વિકલ્પ આવે છે, મને તો જાણનાર જણાય છે. પર જણાતું જ નથી. જાણનાર જણાય છે, એવી એકાગ્રતા જ થઈ જાય તો એ
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |