Page Text
________________
૧૬ ૨
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન અપ્રમત્ત નથી. એ ગૌણ છે. એક છે, ગૌણ છે, વ્યવહાર છે. કારણ કે એ વ્યવહારનયનો વિષય છે. બીજાં એ અભૂતાર્થ છે આત્માના સ્વભાવમાં એ નથી. એ અસત્યાર્થ છે, જૂઠા છે. એ કાંઈ આત્મા નથી જૂઠા છે ઈ અને ઉપચાર છે. પ્રમત્ત અપ્રમત્તને ક્યાંય આત્મા કહ્યો હોય તો તે ઉપચારનું કથન છે.
દ્રવ્યદૃષ્ટિ શુદ્ધ છે, જો હવે અહીંયા જે દ્રવ્યદૃષ્ટિ પ્રગટ થાય છે એ પણ શુદ્ધ જ છે. દ્રવ્ય તો શુદ્ધ છે પણ દ્રવ્યની દૃષ્ટિ થઈ તે પણ શુદ્ધ છે. દ્રવ્ય તો ત્રિકાળ શુદ્ધ છે અને દ્રવ્ય પર દૃષ્ટિ પડી તે દૃષ્ટિ શુદ્ધ છે અને દૃષ્ટિ અભેદ છે. જો એ દૃષ્ટિને તમે ભેદથી જુઓ તો તો અશુદ્ધતા થઈ જાય. પર્યાય અભેદ થાય છે ત્યારે પર્યાય શુદ્ધ થાય છે, પર્યાય ને દ્રવ્યનો જ્યાં સુધી ભેદ દેખાય છે ત્યાં સુધી પર્યાય નિર્મળ શુદ્ધ થતી જ નથી. પર્યાય દ્રવ્યરૂપ થઈ જાય છે. તન્મય, એકમેક, ધુલમીલ જાતી હૈ એકાકાર, અનન્ય, ધુલમીલ, પાણીમાં પાણી સમાઈ ગયું એમ દ્રવ્યદૃષ્ટિ શુદ્ધ છે, દ્રવ્યદૃષ્ટિઅભેદ છે. દ્રવ્યદૃષ્ટિએ નિશ્ચય છે. દ્રવ્યદૃષ્ટિભૂતાર્થ છે, દ્રવ્યદૃષ્ટિ સત્યાર્થ છે અને દ્રવ્યદૃષ્ટિ પરમાર્થ છે, માટે આત્મા જ્ઞાયક જ છે, તેમાં ભેદ નથી. નીચે કહેશે, પોતાને પોતાથી પોતાનો એભદરૂપ અનુભવ થાય છે. નિર્મળ પર્યાયનો ભેદ નથી દેખાતો.
આત્મા જ્ઞાયક છે તેમાં ભેદ નથી તેથી તે પ્રમત્ત અપ્રમત્ત નથી. જ્ઞાયકભાવ છે તેમાં ભેદ પ્રમત્ત અપ્રમત્તના નથી, તેથી તે પ્રમત્ત પણ નથી અને અપ્રમત્ત પણ નથી. જ્ઞાયક એવું નામ પણ તેને શેયને જાણવાથી આપવામાં આવે છે. અહીં સુધી પૂરું થઈ ગયું પહેલો પારો. હવે બીજો પારો આવે છે. બીજા પારામાં જે કર્તાકર્મનું અનન્યપણું આવે છે તેનો ખુલાસો આમાં સારો આવશે.
જ્ઞાયક એવું નામ પણ તેને, તેનામાં જ્ઞાન થાય છે માટે જ્ઞાયક એમ નહિ. એ જ્ઞાન જ્ઞાયકને જાણે છે માટે જ્ઞાયક એમ નહિ. પણ જ્ઞાયક એવું નામ પણ તેને જ્ઞેયને જાણવાથી આપવામાં આવે છે. આ અસભૂત વ્યવહાર દ્વારા જ્ઞાયકને સમજાવે છે. સમજી ગયા. શેયને જાણે તેને જાણનાર, જ્ઞાયક કહેવાય. દશ્યને દેખે તેને દેખનાર કહેવાય ને શેયને જાણે તેને જ્ઞાયક કહેવાય એમ અહીંથી શરૂઆત કરી અસભૂત વ્યવહારનયની. જ્ઞાયક એવું નામ પણ તેને શેયને જાણવાથી આપવામાં આવે છે.
જ્ઞાયક એવું નામ પણ જ્ઞાનનો કર્તા છે માટે તેને જ્ઞાયક કહેવામાં આવે છે એમ આમાં છે નહીં. શું કહ્યું? કે જ્ઞાયક એવું જે નામ છે આત્માનું, એ નામ જ્ઞાયક છે એવું નામ અને કેમ કહેવામાં આવે છે? જ્ઞયને જાણે છે પર શેયની વાત છે, સ્વજ્ઞયની વાત નથી. જ્ઞાયક એવું નામ પણ તેને શેયને જાણવાથી આપવામાં આવે છે. હવે તેનું કારણ આપે છે. શેયને
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |