________________
પ્રવચન નં. ૧૨
૧૫૫ છે એમાં કેરી ન હોય. કેરી કેરીમાં છે. કેરીના પ્રતિભાસમાં કેરી નથી. શેયાકાર જ્ઞાનમાં શેય નથી, યાકાર જ્ઞાનમાં તો જ્ઞાન છે. જ્ઞાયક જ છે એટલે જ્ઞાયક જણાય છે.
અગ્નિનો દાખલો આપું છું. મમ્મીને કહે કે આ અરીસો બળે છે, સળગે છે. એમ? મમ્મીને તો ખબર કે અગ્નિ તો સામે છે. બળે છે? કે હા. તો પાણી નાખ-છાંટ. તો ટબુડી નાની લઈને છાટ્યું, કે આ અરીસો ઠરતો નથી એનું શું? આગ લાગશે ઘરમાં હમણાં, તું શાંતિથી શું જવાબ દે છે મને. તું ડોલ લે કે ડોલ લઈને નાખ હમણાં ઠરી જશે કે ઓલા બાળકને તો સમજાવવું કેવી રીતે? એટલે ચંદ્રમાનો દાખલો ન આપ્યો બીરબલે. એમ ડોલ લઈને નાખી ડોલ, ઠરતું નથી એણે કહ્યું, પણ ઈ ગરમ જ થયો નથી. ઠરે ક્યાંથી? આગ એમાં છે જ નહીં. પછી કહે એમ કર તું તારી આંગળી લાવ અને આંગળી લઈને આમ જો, ના મારી આંગળી તો બળી જાય. કારણ કે તેને ઓલી ભ્રાંતિ છે ને? મારી આંગળી નહીં તારી આંગળી લગાડ તો મને ખબર પડે. આંગળી લગાડી પછી કહે આટલામાંથી ખબર નહીં પડે અને આખો હાથ આમ ફેરવ્યો. લે બોલ, હવે લાવ તારો હાથ, એણે હાથ ધર્યો. અરે આમાં તો અગ્નિ છે નહીં. આ તો ટાઢું શીતળ શીતળ અરીસો છે આ.
એ તારી ભ્રાંતિ હતી, અગ્નિ અગ્નિમાં ને અરીસો અરીસામાં છે, દુઃખ દુઃખમાં છે. આનંદમૂર્તિ આનંદમૂર્તિમાં છે. આનંદમૂર્તિ જ્ઞાનમાં દુઃખ નથી અને દુઃખમાં આનંદ નથી. આહાહા ! દુઃખનો માત્ર પ્રતિભાસ થાય છે એ યાકાર અવસ્થા છે. આહાહા !
શેયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જણાયો. આ સૌથી અગત્યની વાત છે. સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં તો જ્ઞાયક છે, નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં તો જ્ઞાયક જણાય છે, ઈ તો બધાય હા પાડે. પણ આ બોલપેન જ્યારે જણાય છે, ત્યારે જાણનાર જણાય છે, એમાં એ વ્યાવૃત થઈ જાય અંદરમાં આવી જાય. (શ્રોતા:- નિષેધ આવી ગયો ને! પર જણાતું નથી જ્ઞાયક જણાય છે) હા, એટલે યકૃત અશુદ્ધતા ન આવી એને. કારણ કે ઈ શેયાકાર અવસ્થામાં ઈ જ્ઞેય જ્યારે સાપેક્ષ છે ત્યારે જ્ઞાનની પર્યાયને શેયાકાર કહ્યું. જ્ઞાનાકાર ના કહેતાં જ્ઞયાકાર કહ્યું, કે જ્ઞયાકાર અવસ્થામાં જાણનાર જણાય છે, ઈ સિદ્ધ કરવું છે. અચ્છિન્ન ધારાથી જાણનાર જણાય છે. સાધકને અચ્છિન્ન ધારાવાહી એક સમય પણ એવો ન હોય કે જાણનાર ન જણાય. આહાહા ! આ એક (એક) શબ્દની કિંમત છે, કારણ કે પછી ફર્સ્ટક્લાસ કોહીનુરનો હીરો, કારણ કે જોયાકાર અવસ્થામાં જોયો જણાય છે એવા કાળની અવસ્થા જ્ઞાનની થઈ તેમાં, જ્ઞાયકપણે જે જણાયો, જાણનાર છું એમ જણાય છે. આહા !
આ રાગ મારો છે એવું જાણવામાં ન આવ્યું, તે સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં પણ જ્ઞાયક જ છે. કેમ? કર્તાકર્મનું અનન્યપણું છે. કર્તાકર્મનું અનન્યપણું છે, એટલે જ જાણનાર