Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૧૧
૧૪૩ સમયસારમાં માલ બહુ ભર્યો છે બહુ ભર્યો છે. બધી વાતનો ખુલાસો આપતા જાય. આત્મા તો જ્ઞાન સ્વભાવી છે, તો જ્ઞાનને નિત્ય સેવે જ છે, એક સમય પણ સેવતો નથી. આહાહા ! એ સત્તરમી અઢારમી ગાથા પછી છે. કેમકે એણે કહ્યું કે નિરંતર આત્મા જણાય છે, એટલે એણે શિષ્યના મુખમાં પ્રશ્ન મૂક્યો. જણાય રહ્યો છે, જ્ઞાનને સેવે છે પછી શું કામ ઉપદેશ આપો છો. આપણે લઈએ. એ વાત લઈ લઈએ.
૧૭/૧૮ ગાથા પછી અહીં કોઈ તર્ક કરે કે, ટીકા :- આત્મા તો જ્ઞાન સાથે તાદાભ્ય સ્વરૂપે છે જ. આત્મા ને જ્ઞાન તો તાદાભ્ય સ્વરૂપે જ છે જુદા નથી. જ્ઞાનથી આત્મા જુદો નથી. તેથી જ્ઞાનને નિત્ય સેવે જ છે. તાદાભ્ય છે, કારણ આપ્યું હોં. તાદાભ્ય છે માટે સેવે છે એમ. ભિન્ન છે ને સેવા કરે છે ઈ તો બરાબર પણ અમે તો કહીએ છીએ, કે તમે કહો છો કે તાદાભ્ય છે તો નિત્ય સેવે છે. એવું છે તો પછી તેને જ્ઞાનની ઉપાસના કરવાની શિક્ષા કેમ આપવામાં આવે છે? કેવા કેવા તર્ક પોતે ઉઠાવીને, સમાધાન કરે છે. તેને જ્ઞાનની ઉપાસના કરવાની શિક્ષા કેમ આપવામાં આવે છે? એનું સમાધાન.
પહેલાં તો જવાબ એમ આપ્યો કે તે એમ નથી, તે એમ નથી એટલે જ્ઞાનને સેવતો નથી. હવે તારી વાત એક તો સાચી છે, જો કે આત્મા જ્ઞાન સાથે તાદાભ્ય સ્વરૂપે છે, એટલી તારી વાત સાચી છે. તો પણ એક ક્ષણમાત્ર પણ જ્ઞાનને સેવતો નથી. કારણ કે સ્વયંબુદ્ધત્વ અથવા બોધિતબુદ્ધત્ત્વ એ કારણપૂર્વક જ્ઞાનની ઉત્પત્તિ થાય છે. કાં તો કાળલબ્ધિ આવે ત્યારે પોતે જ જાણી લે છે. અથવા તો કોઈ ઉપદેશ દેનાર મળે ત્યારે જાણે છે. જેમ સુતેલો પુરુષ કાં તો પોતે જ જાગે અથવા કોઈ જગાડે ત્યારે તે જાગે. અહીં ફરી પૂછે છે કે જો એમ છે તો જાણવાના કારણ પહેલાં આત્માને જાણવાના કારણ પહેલાં શું આત્મા અજ્ઞાની છે? કેમ કે તેને સદાય અપ્રતિબદ્ધપણું છે?
તેનો ઉત્તર : એ વાત એમ જ છે, તે અજ્ઞાની જ છે. જ્ઞાન ને આત્મા તાદાભ્ય હોવા છતાં પણ આ જ્ઞાનની સાથે તાદાભ્ય છે એમ શ્રદ્ધામાં ક્યાં છે? એ તો રાગની સાથે તાદાભ્ય માને છે, માટે અજ્ઞાની જ છે. જ્ઞાની છે જ નહીં. જ્ઞાનને સેવતો જ નથી. બહુ સારો વિષય. જ્ઞાન ને આત્મા તાદાભ્ય છે. જ્ઞાન એટલે શું ખબર છે? ઉપયોગ હોં. આ પ્રગટ પર્યાય જે છે અને દ્રવ્ય છે તે બેય વચ્ચે તાદાભ્ય સંબંધ છે. સંયોગ સંબંધ નથી. રાગની સાથે સંયોગ સંબંધ છે. ઉત્પાદની સાથે ધ્રુવનો તાદાભ્ય સંબંધ છે. (શ્રોતા :અનિત્ય તાદાભ્ય) અનિત્ય તાદાભ્ય છે. તાદાભ્ય છે. શિષ્યને કહ્યું તારી વાત એટલી સાચી પણ છતાં સેવતો નથી. (શ્રોતા :- લક્ષ પર ઉપર છે ને) રાગ ઉપર લક્ષ છે, પર ઉપર લક્ષ છે. કર્મ ઉપર છે, નોકર્મ ઉપર લક્ષ છે. કર્મ ઉપર લક્ષ કે નોકર્મ ઉપર લક્ષ એમાં
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |