________________
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
૧૪૨
શેયની અપેક્ષાએ જ્ઞેયાકાર છે.
(શ્રોતા :- જ્ઞાનાકાર છે. ૩૩૨ થી ૩૪૪ ગાથામાં આમ જ છે) આમ છે હોં. આમ જ કોપી છે. કર્મથી ઉત્પન્ન થયેલા મિથ્યાત્વ આદિ ભાવોના જ્ઞાન સમયે, જાણવાના સમયે એ ભૂલી જાય છે. (શ્રોતા :- ૫૨ જણાતું નથી જાણનારો જણાય છે) જાણનાર જણાય છે. અને આ મિથ્યાત્વના પરિણામ તો કર્મના છે, મારા નહીં. મિથ્યાત્વના પરિણામ કર્મના છે. કેમ કે આત્મામાં જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. આત્મામાં મિથ્યાત્વ પ્રગટ થતું નથી. આત્મામાં મિથ્યાત્વ પ્રગટ થતું નથી. જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. હવે જ્ઞાનનું જો અજ્ઞાન થાય, તો મિથ્યાત્વ પ્રગટ થાય છે. પણ જ્ઞાનનું જ્ઞાન જો પ્રગટ થાય તો, તો મિથ્યાત્વ પ્રગટ ન થાય.
(શ્રોતા :- ૩૩૨ થી ૩૪૪ ગાથામાં આગળ એમ જ લીધું છે, જ્ઞેય અને જ્ઞાનના ભેદજ્ઞાનથી શૂન્ય હોવાથી ભેદજ્ઞાનથી શૂન્ય હોવાને લીધે વિશેષ અપેક્ષાએ કર્તા થાય છે. વિશેષ અપેક્ષાએ ક્યારે કર્તા બને છે. શેય તો જ્ઞાયક છે એનું મિથ્યાત્વ જ્ઞેય નથી પણ ઈ ભૂલી ગયો કે જાણનારો જણાય છે મિથ્યાત્વ જણાય છે. એમાં ગયો એટલે પછી હું મિથ્યાદષ્ટિ છું તેમ થઈ ગયું) હું મિથ્યાદષ્ટિ છું એટલે જાણેલાનું શ્રદ્ધાન થઈ ગયું. મિથ્યાત્વને જાણીને હું મિથ્યાદષ્ટિ છું, એવું થઈ જ જાય. આશીષને જાણીને આશિષ મારો એમ થયા વગર રહે જ નહીં. (શ્રોતા :- એટલે ભાઈ પરને જાણવાનું જે આપે બંધ કરાવ્યું છે, બહુ માર્મિક વાત છે) ઉંચ્ચામાં ઉંચ્ચી વાત છે. (શ્રોતા :- ઉંચ્ચામાં ઉચ્ચી. પરાકાષ્ટાની છેલ્લી વાત છે. આ એક જ વાત છે.) આ એક જ વાત છે. મૂળ પાયાની વાત છે. અને ઈ શાસ્ત્રમાંથી નીકળે છે. છઠ્ઠી ગાથામાં નીકળ્યું કે નહીં ? આહાહા ! ઈન્દ્રિયજ્ઞાનને જીત્યા સિવાય અતીન્દ્રિયજ્ઞાન કોઈ જીવને પ્રગટ થાય નહીં. અને ઈન્દ્રિયજ્ઞાનને કેમ જીતાય, કે પ૨ને હું જાણતો જ નથી. (શ્રોતા :- નિષેધ જોરદાર કર્યો આપે, ઈન્દ્રિયજ્ઞાન ને જીત્યા પહેલાં કષાયનો અભાવ થતો જ નથી). થાય ક્યાંથી પણ, ન થાય. વિષયપૂર્વક કષાય છે. કષાયપૂર્વક વિષય નહીં. વિષય કષાય બે શબ્દ છે. પહેલોં વિષય છે ને પછી કષાય છે (શ્રોતા :- જાણીને કષાય થાય છે). હા, જાણીને. આહાહા ! શાસ્ત્રને વાંચે છે તે વિષયને સેવે છે. બેન ! જ્ઞાનને સેવતો નથી. અગીયાર અંગને જાણે, એ વિષયને સેવે છે, જ્ઞાનને સેવતો નથી. એક સમય જ્ઞાનને સેવ્યો નથી. પાઠ આવે છે. પાઠ છે. એક સમયમાત્ર જ્ઞાનને સેવ્યો નથી. આહાહા !
=
કે ઈ તો જ્ઞાનને તો નિત્ય સેવે છે ને ? જ્ઞાન સ્વભાવી આત્મા છે ને ? એમ પ્રશ્ન કર્યો શિષ્યે, કે આત્મા તો જ્ઞાન સ્વભાવી છે, તો નિત્યજ્ઞાનને સેવે છે. પછી જ્ઞાનને સેવવો એવો ઉપદેશ શા માટે આપવામાં આવે છે? કે એક સમયમાત્ર પણ જ્ઞાનને સેવતો નથી, વિષયને સેવે છે.