________________
પ્રવચન નં. ૯
૧૧૩ સ્યાનો અર્થ કથંચિત્ છે. “એટલે કે કોઈ પ્રકારથી કહેવું. પરમાગમને શબ્દબ્રહ્મ કહ્યા તેનું કારણ અહંતના પરમાગમમાં સામાન્ય ધર્મો, વચનગોચર સર્વે ધર્મોના નામ આવે છે. જેટલું પાણીમાં આવી શકે, એટલું વાણીમાં શબ્દો દ્વારા ધર્મનું વિવરણ આવ્યું છે. પણ ધર્મો અનંત છે અને અનંત ધર્મોને કહેનાર શબ્દો અનંત નથી. શબ્દો મર્યાદિત છે. અને વચનથી અગોચર, વાણીથી અગોચર. જે કોઈ વિશેષ ધર્મો છે એનું અનુમાન કરાવવામાં આવે છે. એ રીતે તે સર્વ વસ્તુઓના પ્રકાશક છે માટે સર્વવ્યાપી કહેવામાં આવે છે અને તેથી તેમને શબ્દબ્રહ્મ કહેવામાં આવે છે.
વળી તે નિજ વૈભવ કેવો છે? સમસ્ત જે વિપક્ષ અન્યવાદીઓથી ગ્રહણ કરવામાં આવેલ સર્વથા એકાંતરૂપ નયપક્ષ, સ્યાને છોડીને સર્વથા એકાંત એક ધર્મને પકડનારા, તેમના નિરાકરણમાં; તેમના ખંડનમાં સમર્થ જે અતિનિસ્તુષ, નિબંધયુક્તિ, ન વિભાગની યુક્તિ, નય પ્રમાણની યુક્તિ, અતિનિસ્તુપ ફોતરા વગરની, નિબંધ ચોખ્ખી યુક્તિ, પ્રમાણ અને નય એ યુક્તિ છે, તેના આલંબનથી જેનો જન્મ છે. મારો વૈભવ જે છે તે હું બતાવું છે.
વળી તે કેવો છે? મારો નિજ વૈભવ, નિર્મળ વિજ્ઞાનધન જે આત્મા, તેમાં અંતર્નિમગ્ન પરમગુરુ, સર્વજ્ઞદેવ અને અપરગુરુ ગણધરાદિકથી માંડીને અમારા ગુરુપર્યત, પોતાના વૈભવની વાત કરે છે. વિજ્ઞાનધન જે આત્મા, આત્માનું વિશેષણ નિર્મળ, વિજ્ઞાન અને ધન એમાં શુદ્ધતા એકલી જ્ઞાનની, દર્શનની, ચારિત્રની ભરેલી છે. જ્ઞાનની મુખ્યતાથી વાત કરી.
તે આત્મા, જેમાં અંતર્નિમગ્ન ડુબી ગયા છે, બહાર જોતા નથી, ડોકીયું કરતા નથી કે બહાર લોકાલોકનું શું થાય છે. અંતર્નિમગ્ન પરમગુરુ, પરમગુરુનો અર્થ કરે છે સર્વજ્ઞદેવ અને અપરગુરુ ગણધર આદિથી માંડીને, જુઓ અમારા ગુરુપર્યત, તેમનાથી પ્રસાદરૂપે અપાયેલ, તેમની પ્રસાદીથી. અમને તો શુદ્ધ આત્મા આપ્યો, એ એની પ્રસાદી છે. પ્રસાદરૂપે અપાયેલ જે શુદ્ધ આત્મતત્ત્વનો અનુગ્રહપૂર્વક ઉપદેશ. ઓમાં તો વાંચન હતું શાસ્ત્રમાં, આમાં તો ઉપદેશ મને મળ્યો છે સાક્ષાત્. (શ્રોતા :- દેશના) દેશનાલબ્ધિનો પ્રકાર કહ્યો. દેવ, શાસ્ત્ર ને ગુરુ ત્રણ લીધા. સર્વજ્ઞદેવ લીધા, વાણી આવી ગઈ ઉપર અને હવે દેશનાલબ્ધિ લીધી. અનુગ્રહપૂર્વક કરુણા કરી, કૃપા કરીને અમને ઉપદેશ આપ્યો.
પણ શેનો ઉપદેશ આપ્યો? નવ તત્ત્વનો? કે ના, છ દ્રવ્યોનો? કે ના, કે આઠ કર્મોનો? કે ના. ઉપદેશ શેનો આપ્યો અમને ? અમારા પર કૃપા કરી એટલે શું? શુદ્ધઆત્મતત્ત્વનો અનુગ્રહપૂર્વક ઉપદેશ તેનાથી જેનો જન્મ છે. આહાહા ! અમારો વૈભવ બતાવું છું.