________________
૧૧૨
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન એકત્વ નિશ્ચયમાંથી એકત્વ વિભક્ત કાઢ્યું. એકત્વ નિશ્ચયમાંથી એકત્વ વિભક્ત હવે બતાવે છે. અહીંથી ભૂમિકા બાંધી પાંચમી ગાથામાં હું શું કહેવાનો છું? હું એકત્વ વિભક્ત આત્માને બતાવીશ અને હું દર્શાવું તો તારા અનુભવથી એ એકત્વ વિભક્ત આત્માની વાત પ્રમાણ કરજે. એ દૃષ્ટિની પ્રધાનતા, હવે ભેદજ્ઞાન આવ્યું. (શ્રોતા :પ્રયોજનની સિદ્ધિ) પ્રયોજનની સિદ્ધિ. ઓલી પદાર્થની સિદ્ધિ, પદાર્થની સિદ્ધિ અલગ ને પ્રયોજનની સિદ્ધિ અલગ. આપણો સ્વાધ્યાય સારો ચાલે છે.
ટીકા : આચાર્ય કહે છે કે જે કાંઈ મારા આત્માનો નિજ વૈભવ છે, તે સર્વથી હું આ મારો જેટલો મને વૈભવ પ્રગટ થઈ ગયો છે, એ વૈભવથી હું આ એકત્વ વિભક્ત આત્માને દર્શાવીશ. અનંતગુણથી એકત્વ આત્માનું સ્વરૂપ છે અને એ જ અનંત ગુણની એની જ પર્યાયથી ગુણ રહિત છે. ગુણોથી સહિત અને ગુણોના પર્યાયથી રહિત ગુણો, ગુણ રહિત માટે ગુણી પણ રહિત. એકત્વ અને વિભક્ત એમ. એકત્વ નિશ્ચયમાંથી તમે એકત્વ વિભક્ત કાઢજો, એમ કહે છે.
આત્માના નિજ વૈભવથી એટલે તે સર્વથી હું આ, એકત્વ અને વિભક્ત આત્માને દર્શાવીશ. અસ્તિ-નાસ્તિ અનેકાંત કર્યું. એવો મેં વ્યવસાય, ઉદ્યમ, નિર્ણય કર્યો છે. એ આ શાસ્ત્ર લખવાનું પ્રયોજન છે. પ્રતિજ્ઞા કરે છે પોતે, કે હું શુદ્ધ આત્માને બતાવીશ.
એ શુદ્ધ આત્મા કેવો છે? એકત્વવિભક્ત છે. વિભક્ત થાય છે? કે નહીં, વિભક્ત છે અનાદિ અનંત. (શ્રોતા :- પર્યાયથી રહિત છે). પર્યાયથી રહિત છે. એકત્વ વિભક્ત આત્માને દર્શાવીશ, એવો મેં વ્યવસાય કર્યો છે.
કેવો છે મારા આત્માનો નિજ વૈભવ? હવે પોતાના વૈભવની વાત કરે છે. આ લોકમાં પ્રગટ સમસ્ત વસ્તુઓનો પ્રકાશ કરનાર અને સ્ટાપદની મુદ્રાવાળો જે શબ્દબ્રહ્મ, અહંતના પરમાગમ, તેની ઉપાસનાથી જેનો જન્મ છે. જિનવાણી દ્રવ્યશ્રત, શબ્દબ્રહ્મ અને અરિહંતની સીધી વાણી એવો જે શબ્દબ્રહ્મ એ સમસ્ત વસ્તુને બધા પદાર્થોને પ્રકાશ કરવામાં એ હેતુ થાય છે. એ શબ્દબ્રહ્મ બતાવે છે. શબ્દબ્રહ્મ, અહંતના પરમાગમ, શબ્દ બ્રહ્મનો અર્થ પરમાગમ, પણ પરમાગમ કોનું? કે અરિહંતનું. અરિહંતના શ્રીમુખેથી નીકળેલી વાણી પરમાગમ, એ શબ્દબ્રહ્મ છે. શબ્દબ્રહ્મ અરિહંતના પરમાગમ. શબ્દ બ્રહ્મનો અર્થ કર્યો, અહંતના પરમાગમ. એની ઉપાસનાથી, આરાધનાથી, સેવાથી, એનું અધ્યયન કરવાથી, “જેનો જન્મ છે એમ, એટલે જિનવાણીની સ્થાપના કરી.
પ્રકાશ કરનાર અને સ્ટાપદની મુદ્રાવાળો છે, એ શબ્દબ્રહ્મ. શબ્દબ્રહ્મની વ્યાખ્યા સ્યાસ્પદ અહંતના પરમાગમ તેની ઉપાસનાથી જેનો જન્મ છે. હવે સ્થાનો અર્થ કરે છે.