________________
(૨) સાધક અને સાધિકાને જૂની ટેવો પજવે એ સમજી શકાય છે પણ એ જૂની ટેવોને હવે એકી સાથે પાયાથી હલબલાવી મૂકવાના સંયોગો ઊભા થયા છે. જરા હિંમત કરશો તો જ ટકાશે નહીં તો આટલે દૂર આવીને પણ કકડભૂસ કરતી સાધના તૂટી પડવાની ભીતિ ઊભી થશે.
- સંતબાલ
તા. 30-12-75 “અંધશ્રદ્ધા' સારી કે “અશ્રદ્ધા' ? બન્નેમાં નિખાલસતા હોય તો
સાચી શ્રદ્ધા પ્રગટે ગુરુદેવ પ્રત્યેની તમારી શ્રદ્ધાભક્તિની પણ સારી પેઠે કસોટી મયુર પ્રશ્નમાં થઈ ચૂકી. અલબત્ત, શરૂ શરૂમાં તો મારા જોશીલા વક્તવ્યથી પ્રભાવિત થઈ જતાં જણાઓ છો. તેને બદલે વિરોધી દલીલો કરતા થાઓ. તો તે ચડિયાતો માર્ગ મને લાગે. અલબત્ત, વિરોધ ખાતર પણ વિરોધ કરવાની શુદ્ધ આનાથી ટેવ પડી જવાની ભીતિ ખરી, પણ એકે એક વસ્તુને સાચી જ માનીને તરત સ્વીકારી લેવાની ટેવ શરૂઆતમાં ગુરુદેવની શ્રદ્ધાભક્તિની દષ્ટિએ ગમે ખરી પરંતુ તેમાં સ્વતંત્ર વ્યક્તિત્વ મેળવવાની જે મૌલિક વસ્તુ છે તેની કદાચ ઉણપ રહી જવા પામે છે, જે ઇચ્છનીય નથી. અહીં જ અંધશ્રદ્ધા સારી કે અશ્રદ્ધા સારી? તે મુદ્દો ઊભો થાય છે. એક રીતે અંધશ્રદ્ધા કરતાં અશ્રદ્ધા સારી ગણી શકાય કારણ કે અંધશ્રદ્ધા કરતાં અશ્રદ્ધામાં બુદ્ધિ વધુ જોર કરતી હોય છે. જો તેમાં નિખાલસતા પાયામાં પડી હોય તો તેવી અશ્રદ્ધા પણ આખરે સુશ્રદ્ધામાં પરિણમી જઈ શકે છે? હા, અંધશ્રદ્ધામાં પણ જો નિખાલસતા ભારોભાર હોય તો તેવી અંધશ્રદ્ધામાંથી પણ સીધો કૂદકો મારીને સુશ્રદ્ધાનો ગઢ સીધેસીધો જીતી શકાય છે જ. મૂળ મતલબ નિખાલસતા અને ચિતની શુદ્ધિ સાથે છે. નહીં તો દંભી પણામાં પાંગરવાનો ભય રહેલો છે. જોકે ગુરુમાં નિખાલસતા અને વિશ્વ વાત્સલ્યની દષ્ટિ ખીલી હોય તો દંભનો પડદો કોઈ ને કોઈ વખત ચીરાયા વગર રહેતો નથી. આ તમારી વિશ્વમયતા-સાધનાની દિશામાં આવો પણ તમોને અનુભવ થયો જ હશે.
- સંતબાલ
શ્રી
ગુર સંગે : વિશ્વને પંથે
