________________
૪૦
એટલે એમની નિખાલસતા અને આંખો સિંચીને આદરેલી શ્રદ્ધા, સારી પેઠે ફળી જાય છે. રામાયણમાં હનુમાન “બટુક થઈને ગયા હતા - પણ સૌથી મોટામાં મોટું કામ એમના દ્વારા જ રામનું થયું, તે જાણીતી વાત છે. ત્રિજટા રાક્ષસી નાનું માણસ હતી, પણ સીતાની રામગમનના વિલંબે જે ધીરજ ખૂટી ત્યાં ત્રિજટાએ પૂર્તિ કરી હતી.
શંકા કે સંશયનું મહત્વ અને મર્યાદા સંશય કે શંકા તો બુદ્ધિ છે ત્યાં લગી થવાના જ. પરંતુ બુદ્ધિના સમાધાન માટે જ તે શંકા કે સંશય હોવાં જોઈએ. બુદ્ધિને બહેકાવવા માટે નહીં. ઈન્દ્રભૂતિ ગૌતમ વારેવારે ભગવાન મહાવીરને પ્રશ્નો પૂછી થકવતા, પણ મહાવીરે સમાધાન આપ્યું, એટલે બસ મહોર છાપ મારી અનુસરતા. તો જ આનંદ શ્રાવક પાસે માફી માંગવા પહોંચી ગયેલા તે નહીં તો શ્રાવક પાસે આવા મહાજ્ઞાની તરત તરત માફી માંગવા પહોંચે ખરા?
ગાંધીજી ગયા બાદ ગામડાને નૈતિક રીતે
સંગઠિત કરવાની જરૂર હતી બહુ સારું થયું તમે “ઈદિરાબહેનને નિમિત્તે આ વાત ચર્ચા. આજે દેશ અને આખુંય જગત “સંક્રાન્તિ” ની પરિસ્થિતિમાં હોઈ “ભારત દ્વારા” જગતનું કલ્યાણ” અને “ગુજરાત દ્વારા ભારતનું કલ્યાણ” આપણે માનતા હોઈએ તો ગાંધીજી ગયા બાદ સંત વિનોબા અને પંડિત જવાહરલાલ એટલે કે કોંગ્રેસ અને રચનાત્મક કાર્યકર સંસ્થાનું સંકલન કરીને આમ જનતા, ખાસ કરીને ગામડાને નૈતિક રીતે સંગઠિત કરવાની જરૂર હતી તે ન થયું, તેને લીધે આજની પરિસ્થિતિ છે. આમાં વ્યક્તિનો દોષ ન કાઢીએ. પણ પરિસ્થિતિનો દોષ કાઢીએ. સભાગ્યે ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગે સમૂળગો દોર ભલે નાના ક્ષેત્રમાં પણ સાચવી રાખ્યો છે. માટે જ જેમ સંત વિનોબા આવી ગયા એ પ્રદેશમાં પંડિત જવાહરલાલ આવી ગયા, તેમ ઈન્દિરાબેન આવે તે જરૂરી છે. જેથી ઈન્દિરાબહેન અને J.P. નું મિલન સફળ થઈ શકે.
સંતબાલ”
શ્રી સગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
