________________
દોષનો ટોપલો તે વ્યક્તિ કે સંજોગો ચાહે તો રાષ્ટ્રિય કે આંતરરાષ્ટ્રિય પર ઢોળીને, ઈન્દિરાજીના અજોડ નેતૃત્વની છાશવારે તારીફ કરવામાંથી આપણે નવરા થતા નથી. અત્રે એ ન ભૂલવું જોઈએ કે કોંગ્રેસના સિદ્ધાંતો અને તત્ત્વોની તારીફ ફરી તેને ટકાવવી એ એક વાત છે અને તે સંસ્થાના નેતા હોવા છતાં ઈન્દિરાજીની તારીફ કરવી તેમાં “આમાં ગુણ-અવગુણ બંને હોય છે.” ગુણ કરતાં શક્તિ તારીફ કરવા જેવું થાય છે. તે બીજી વાત છે. ઈન્દિરાજી સામ્યવાદીઓથી ઘેરાણાં છે. એ હકીક્ત આ પત્રમાં ગુરુદેવ પણ કહે જ છે. એટલે રશિયા-ભારત કરારો, કેટલા સારા થયા તે સમજી શકાય તેવું છે. સિમલા કરાર બાદ પાક સાથે મૈત્રી વધી ગઈ અને આ sub continent પર શાંતિ પથરાઈ ગઈ તેવું દેખાતું નથી. એક તરફથી ગુણપૂજા અને ધર્મમય સમાજ રચના માટે આપણે પ્રતિજ્ઞાબદ્ધ છીએ – “ગાંધીજી સાથે વ્યક્તિગત વિભૂતિયુગ આથમ્યો – હવે સમાજગત વિભૂતિયુગનો યુગ છે.” એમ કહીએ છીએ. બીજી તરફ રાષ્ટ્રસ્તરે નૈતિક મૂલ્યોનું સ્વ-સ્વાર્થ કાજે – સત્તા અને ખુરશી માટે ખુલ્લેઆમ ખંડન કરવામાં “જેને નથી આંચકો લાગતો કે દુ:ખ થતું એવા ઈન્દિરાજીની જાહેરમાં આપણે તારીફ કરતા રહીએ – ગાંધીજી સાથે વિભૂતિ યુગ ગયાનું કહીએ અને બીજી તરફથી ઈન્દિરાજી એક અને અજોડ વર્તમાન નેતા, પછી તે ગમે તેમ વર્તે કે બોલે તો પણ બરાબર જ કરે છે. એમ પ્રતિપાદન કરીએ, તે જશે તો “દેશ ઊંધો ચત્તો થઈ જશે (જો કે ઈન્દિરાજીએ પોતાની આપખુદી અને સત્તા લાલસામાં દેશની આજે આવી અસહાય સ્થિતિ જ કરી છે.) એમ સમજવું તેમાં કુદરત પરની શ્રદ્ધાની કમતરતા જ છે નહેરુ પછી કોણ અને શું થશે એ પ્રશ્ન જેમ કુદરતે જ solve કરી, “શાસ્ત્રી જેવા નાના માણસને મોટા બનાવ્યા તેમ ઈન્દિરા પછી કોણ એ દેશનું શું થશે તે શંકામાં તથ્ય નથી. “બહુરત્ના વસુંધરા” એમ દેશમાં “માટી” પાકે જ છે.
J. P પણ એક રીતે જોઈએ તો ઈન્દિરાજીના આપખુદ વર્તનની જ આડપેદાશ છે. નહેરુ માફક પ્રતિસ્પર્ધીઓ તરફ માન અને કુણી લાગણી – લોકસભા પ્રત્યે આદર અને જનતા પ્રત્યે દિલનો પ્રેમ ઈન્દિરાજીને નથી તે વાત હવે કાંઈ છૂપી નથી.
ચિંચણ, તા. 24--75
નાના માણસો મારફત મોટાં કામો મધ્યમરૂપે નાના માણસો મારફત મોટાં કામો મહાપુરુષો કરાવી શકે છે. કારણ કે નાના-માણસોમાં જે લાઘવ ગ્રંથી હોય છે તે મહાપુરુષોની છાયામાં રહેવાથી દૂર થાય છે. અને નાના માણસોમાં ગૌરવગ્રંથીનો સંભવ ભાગ્યે જ રહેતો હોય છે.
શ્રી
ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
