________________
૧૯
નહીં ઘાતક છે. આને બદલે સાધક-વિશ્વમયતાના માર્ગનો જો અંતરથી અતિનમ્ર અને વિવેકી હોય તો, બીજાઓ તેના પ્રત્યે માન અને મમતાથી સહેજે જુએ છે. પરિણામ એ આવે છે કે બીજાઓ આવા સાધકના જીવન પ્રત્યે ખેંચાય છે. તેની માફક જીવવા પ્રવૃત્ત થાય છે. આનું નામ જ “દીવાથી દીવો પ્રગટે” આ જ “સંગનો રંગ લાગવો' અને આ જ સાધના માર્ગ વિશ્વમયતાનો.
અભિમુખતામાં માન અને મમતા ઓતપ્રોત છે, માન-મમતામાં અભિમુખતા હોય અને ના પણ હોય. માન, મમતા હોય તેની પ્રશંસા અને ગુણગાન થાય પણ તેને ભાગ્યે જ કોઈ અનુસરે. જ્યારે અભિમુખતા હોય તેને સહેજે સહેજે બીજા અનુસરે છે. અંગ્રેજી કહેવત યાદ આવી. “Men of Intelligence are praised, Men of heart (character) are followed." Riza IGALLUDZ i qu4134 લોકો કરશે, પણ તેને અનુસરશે નહીં. જયારે ચારિત્ર્યશીલનાં વખાણ તો કરશે જ પણ સાથોસાથ સહજ રીતે અનુસરવાના પણ ખરા જ.
આમ “દીવે દીવો” ત્યારે જ પ્રગટે જ્યારે સ્વજીવન ઉન્નત તો સાધક બનાવે જ સાથોસાથ નમ્રતા પણ એટલી જ જો અંતરથી ધારણ કરે. બાકી સ્વઉન્નતિનો ઘમંડ પણ ક્ષમ્ય નથી. બીજાને આકર્ષી શકતો નથી. ત્યાં, “દીવે દીવો' ક્યાંથી પ્રગટે?? આ રીતે જોતાં વિશ્વમયતાની સંપૂર્ણ સાધના માટે સંપૂર્ણ નમ્રતા-અભિમાનનું પૂર્ણપણે ઓગળી જવું જરૂરી અને અનિવાર્ય શરત છે. તે સિવાય આ વિરાટ પંથની મુસાફરી થવી શક્ય નથી. ગાંધીજીના શબ્દોમાં, “માણસ શૂન્યવત ન થાય ત્યાં સુધી કાંઈ જ મળે નહીં – ન તો આત્મસાક્ષાત્કાર થાય કે ન ઈશ્વરદર્શન થાય.”
“શૂન્યવત્ થવું” એટલે False Pride - મિથ્યાભિમાન છોડવું અને વ્યક્તિત્વ વિકસાવવું. આની સીધી સાદી વ્યાખ્યા એ કે, મિથ્યાભિમાની કપાયોથી ઘેરાયેલો હોય, જ્યારે વ્યક્તિત્વવાળો મુક્ત હોય યા તો મુક્ત થવાના માર્ગે સતત પુરુષાર્થ કરતો હોય, આ જ છે પાયાનો ફેર બન્ને વચ્ચે. અંદરના અવિરત સગ્રામમાં રહેવાથી, વ્યક્તિત્વ વાળાની નમ્રતા કુદરતી જ દૃઢાતી હોય છે.
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
