________________
શ્રદ્ધાથી’ ટકી રહેવું એ જ સાધક માટે અને જેના વાસ્તે આ ક્રિયા થાય છે તેના લાભમાં છે. આમ પ્રતિકાર તો જોઈએ જ કર્તવ્યપાલનમાં, પણ તેમાં આ રીતે આંતરબાહ્ય (પ્રત્યક્ષ ને સૂમ) બે ભાગો છે જે ખાસ ખ્યાલ રાખવા જરૂરી ગણાય. ઘણીવાર પરિસ્થિતિની એવી સ્ફોટકતા હોય છે કે, તત્ત્વને જાળવી રાખવા માટે બાહ્ય રીતે પ્રતિકાર છોડવો તે જ યોગ્ય અને વ્યવહારુ હોય. પણ સૂક્ષ્મ કે જે આપણા હાથનું પણ બળવાન (પ્રાર્થના ખરેખર બળવાન શસ્ત્ર છે) શસ્ત્ર છે, અને જેમાં કેવળ આપણે જ સતત “સહન કરવાનું (વ્યક્તિત્ત્વ દૃષ્ટિએ લાગે પણ, વિશ્વમયતાની દૃષ્ટિએ આ “સહન કરવામાં તો સાધકને આનંદ સાથે પૂરો આત્માનંદ જ હોય, કારણ નિમિત્તને તે સાધક પોતાથી – પછી ભલે કોઈ સ્વજન હોય કે પરજન સહિત - જુદો ગણતો જ નથી.) હોય છે, અને અવ્યક્ત સાથે વધુ એક તાર થઈ આશ્વાસન મેળવવાનું હોય છે. એટલે અશુભ, અમંગલ કે ખરાબ થતું હોય તેનો “પ્રતિકાર' તો કરવો જ, પણ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર કાળ અને ભાવ-સ્થળ, સમય, વ્યક્તિ અને ભાવ માપી, બાહ્ય કે સૂક્ષ્મ જે જરૂરી અને યોગ્ય લાગે તે મુજબ adjust કરતાં રહેવું.
પૂના, 22-74, 6.00 A.M.
“વિશ્વમયતાનાં સોપાનો” હવે આવે છે એક મહત્ત્વની બાબત. “વિશ્વમયતાની વ્યાખ્યાને આગળ લેતાં ચિંચણ ગુરુદેવે જે સમજૂતી અને ખ્યાલ આપ્યો હતો તે યાદ કરવો જરૂરી બને છે. અહમ્ ઓગળે અને મમતા મોળી પડે, આ છે પહેલું સોપાન “વિશ્વમયતા'નું. ત્યારબાદ બીજા સોપાનમાં આવે છે કર્તવ્યભાવના- sense of Duty - એટલે કે નિરહંકારી અને મમતારહિત થયા એટલે પતી જતું નથી, ત્યારબાદ જે જે ફરજો, કર્તવ્યો અને જવાબદારીઓ સહજ આવ્યાં હોય તે બજાવવામાં પાછી પાની કરાય નહિ, એમ પણ ગુરુદેવ બોલ્યા. કર્તવ્યની વાત આવી - to perform ones Duty - એટલે પુરુષાર્થ પાછળ આવ્યો જ, અને પ્રયત્નવાદી પૂરા બનવું રહ્યું, આ થયો ગીતાનો કર્મયોગ. પુરુષાર્થ – કર્મયોગ - આવ્યો એટલે સાથે અનાસક્તિ રાખવાની વાત પણ આવી જ. આમ “કર્મ કરતાં કરતાં અનાસક્ત બનવું' એ વિધાન પણ ફલિત થયું.
શ્રી સદ્ગુર સંગે : વિશ્વને પંથે
