________________
થાય, એ જ છે મોટો લાભ, “વિશ્વમયતા'માં દેઢ શ્રદ્ધાથી. વિશ્વમયતાથી નિરાશા, નાહિંમત અને અધિરાઈ આવશે કે થશે નહીં, અને જીવનનું સળંગ દર્શન થતું આવશે. પછી તે જન્મજન્માંતરો કે પુનર્જીવનની વાત કાં ના હોય? નર્ક કે સ્વર્ગ પણ અસ્વસ્થ નહિ કરે. ચિંચણ
- સંતબાલ
મૃત્યુ બાદનું જીવન” દરિયે ફરતાં “મૃત્યુ સંબંધે ગુરુદેવને એક પ્રશ્ન મેં પૂછ્યો :
પ્રશ્ન: “આપે એક વાર કહેલું કે, ‘ચિર વિદાય બાદ – આપની - પણ તમે (રમા ને હું) મારી હાજરી અનુભવી શકશો, આ કેવી રીતે બને ?'
ગુરુદેવ બોલ્યા (ઉત્તર) : “એવું બને કે કોઈ ને કોઈ નિમિત્તો દ્વારા એ અનુભવી શકાશે. જનારનો આત્મા બીજી વ્યક્તિ દ્વારા પણ પ્રગટ થાય, અને એ વ્યક્તિ મારી ભાષા બોલે અને એવું જ માર્ગદર્શન આપે એ પણ બની શકે છે; કારણ જીવન “સળંગ', એક અને અખંડ છે તેથી આમ બનવું પણ અશક્ય નથી.
મેં બીજો પ્રશ્ન કર્યો : “ગુરુદેવ આપને વિદાય બાદના જીવનનું દર્શન થાય છે, એથી આપ કહો છો કે ગયા - વિદાય – બાદ પણ તમારી વચ્ચે હું છું ! આપને આ રહસ્યમય વાતનું અનુભવજ્ઞાન થાય કે થયું છે? મૃત્યુ બાદ માણસ ફરી ગમે તે યોનિમાં જન્મે કે માનવ યોનિમાં જ આવે ?'
- ગુરુદેવ બોલ્યા : “મૃત્યુ સંબંધમાં અનુભવની વાત મારા માટે પ્રચ્છન્ન છે, આમાં ઘણી બાબતો કામ કરતી હોય છે. એટલે ચોક્કસ કહી શકાય એમ નથી. સામાન્ય નિયમ એવો છે કે ચાલુ જીવનમાં માણસ સારું જીવન જીવે તો ફરી તેનો જન્મ મનુષ્ય યોનિમાં થવાની શક્યતા વધારે રહે છે. આનું કારણ છે કે, માણસનું જે માનસિક development હોય તેને, એકેંદ્રિય કે બીજી નીચેની યોનિઓ ઝીલી શકતી નથી, એટલે તેણે – તે મૃત આત્માએ – મનુષ્ય યોનિમાં આવવું જોઈએ, કેવળ પચેંદ્રિયમાં જ અવિકસિત મનવાળાને ઝીલવાની શક્તિ હોય છે. આ મનુષ્ય જન્મમાં અમુક માનસિક ભૂમિકા સાધી હોય તે નકામી જતી નથી. કારણ જીવન સળંગ છે. તેમાં મૃત્યુથી ખંડ પડતો નથી કે કોઈ વિભાજન થતું નથી. આ વાત બહુ સમજવા જેવી છે. યથાર્થ રીતે આ તત્ત્વ જો સમજાઈ જાય - ધીમે ધીમે પણ કેમ ના હોય - તો સ્વ કે પરનો મરણભય સાધકને સતાવશે નહિ, પણ વધુ વિચારશીલ કરશે. છેલ્લી ઘડીએ તે સાધક આનંદિત રહી દેહ છોડશે. તેથી નવા જન્મમાં પણ ધારો કે ઘોડો, કૂતરો કે
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
