________________
નહિ. આનાથી ઊલટું “વિશ્વમયતા’વાળામાં જનમયતા - લોકમયતા તો હોવાની જ, ઉપરાંત (અત્રે વિશ્વ શબ્દ ખાસ યાદ રાખવા જેવો છે, કારણ આ લોકમયતા કે પ્રાણીમયતાની નહિ પણ, વિશ્વ એટલે કે વિરાટ જગત - બ્રહ્માંડ સાથે એકતા સાધવાની મહાન વાત આમાં છે.) પ્રાણી (હિંસક કે અહિંસક) વનસ્પતિ અને જડ. કે ચેતન સર્વ જીવો' સાથે તાદાભ્ય, તદાકારપણું અને એકતા સાધવાની જબરદસ્ત વાત અને સંકલનની વિરાટ ક્રિયાની આમાં વાત છે. 21-2-74 7.00 P.M.
તા.ક. : આ નોંધ ગુરુદેવને દરિયે ફરવા ગયા ત્યારે ફરી વાંચીને સંભળાવી. ગુરુદેવે નીચેનાં સૂચનો કર્યા :
(૧) “વિશ્વમયતા'માં સારું-નરસું (સારી અને ખરાબ વૃત્તિઓ) બંનેનો સમાવેશ થાય છે, તે “ભયસ્થળ’ ખાસ ધ્યાનમાં રાખવું. દા.ત, આપણને વાસના અને વિકારો આવે તો તે બધું કુદરતી માની સ્વચ્છંદપણે વરતવું તે ભૂલ છે, ભલે વાસનાવૃત્તિ કુદરતી હોય તો પણ તેને અંકુશમાં રાખ્યું જ ઉન્નતિ થાય. આમાં “ઈશ્વરમય’ થવાની ગાંધીજીની વાત છે, તે વધુ સારી લાગે છે. કારણ “ઈશ્વરમય’ થવામાં કેવળ શુભ વૃત્તિઓ અને તેના વેગને પ્રોત્સાહન મળે છે, વિકારો અને અશુભ વૃત્તિને તો કાબૂમાં રાખવાની જ આમાં વાત છે. આ રીતે જોતાં “વિશ્વમયતાનો બીજો શબ્દ “ઈશ્વરમયતા” પણ કરી શકાય, અને એ રીતે વિશ્વમય બની શકાય. નરક એટલે અશુભનો સંચય. સ્વર્ગ એટલે શુભનો સંચય.
(૨) “
વિશ્વમયતા'માં અહમ અને મમતા ઓગળે એટલે તેના ક્રિયાવાચક શબ્દો “સમતા” અને “કર્તવ્યભાવના' સક્રિયરૂપે કામ કરતી થઈ જાય છે. કેવળ નમ્ર અને નિરહંકારી થયે પાર ન આવે. તે સાથે “કર્તવ્યાભિમુખ પણ રહેવું જ જોઈએ. કર્તવ્યની વિમુખતા એટલે “વિશ્વમયતા’ નહિ જ. આ રીતે જોતાં વિશ્વમયતા’-“ઈશ્વરમયતા’ વિશાળ માર્ગમાં, પગલે પગલે કર્તવ્ય ક્યાં અને કર્તવ્ય માટે માથાકૂટ પ્રયત્નો કર્યા બાદ, વિરમવું ક્યાં અને કુદરત પર શ્રદ્ધા રાખી, ધીરજ ધરવી ક્યાં સુધી વગેરે પ્રશ્નો ઉપસ્થિત થવાના જ: અનાસક્તિ આમાં ઘણી ઉપયોગી થવાની - બીજા શબ્દોમાં નિર્મમત્વ જરૂરી બનશે.
(૩) વિશ્વમયતાથી ભાવના અને દર્શનથી જતે દિવસે, “જીવન એક, અખંડ અને સળંગ છે તેનો અનુભવ થતો જશે. આ અનુભવથી દમ ઊપડે કે કોઈ સંકટ આવે અને છેવટે મૃત્યુ આવે ત્યારે પણ ‘નિરાશા’ નહિ
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
