________________
ખંડ : પહેલો વિશ્વમયતા
આજથી બરાબર ચૌદ મહિના પહેલાં, ૧૯૭૩ના ડિસેમ્બરમાં જ્યારે અહીં આવેલો ત્યારે, ગુરુદેવે એક દિવસ સાંજે ફરવા જતાં, સ્કૂલ પાસે “વ્યક્તિત્ત્વ, વિશ્વમયતા અને સર્વોપરિતા” એ ત્રણ શબ્દોની ‘ત્રિપુટી' મને કહી સમજાવી. અને તે અંગે શ્રી અરવિંદની એક નાની અને નવી જ આવેલી પુસ્તિકામાં આ અંગે આવેલ લખાણ વગેરે વાંચી જવા સૂચવ્યું. જેમાં આર્યત્વની પરાકાષ્ઠાને તેઓ “અહંત'ના ઉપર લખ્યા, ત્રણ ગુણો હોય છે એમ શ્રી અરવિદે લખેલું છે. પ્રથમ તો ગુરુદેવની આ વાત ન સમજાણી, મારી સમજણ અને બૌદ્ધિક કક્ષાની બહાર છે એમ જ લાગ્યું.
આ બધું ગુરુદેવ જાણતા હતા, તે છતાં પણ તેમણે આ ત્રણે મહાશબ્દોના અર્થ અને વ્યાખ્યા વિવિધ રીતે અને દાખલાઓ આપી મને સમજાવવાનું ચાલુ રાખ્યું. થોડા જ સમયમાં આનું પરિણામ એ આવ્યું કે, “જીવનનું સમગ્ર દર્શન” કરવાની મારી મૂળ, ઊંડી અને વર્ષોથી સૂતેલી અભિલાષા થોડી જાગૃત થઈ; તેથી ખાસ કરીને આ વચલા “વિશ્વમયતા' શબ્દ વધુ ખેંચ્યો, તેમાં વધુ રસ લાગ્યો; તો સાથોસાથ આત્મદર્શનની વર્ષોથી જે ઝંખના રહે છે, તેને પણ આનાથી ચાહના અને વેગ મળ્યાં..
આમાં “મહાવીર અને ચંડકૌશિનું દૃષ્ટાંત જે ગુરુદેવ આપ્યું, તેણે મને ખૂબ અસર કરી અને વિચારતો કરી મૂક્યો. ટૂંકમાં મને ખબર ન હતી પણ ગુરુદેવની વિચક્ષણ દૃષ્ટિએ જોઈ લીધું કે આને (મને) આજ માર્ગમાં જતે દિવસે રસ ઉત્પન્ન થશે, અને ધીમે ધીમે વળશે. આજ ચૌદ માસ બાદ સાશ્ચર્યાનંદ થાય છે કે, ગુરુદેવની સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિ અને કલ્પનાએ કાઢેલું તારણ સાચું પડ્યું; આજે “વિશ્વમયતામાં જ તેવા થવામાં જ – જીવનની ઇતિ સમાપ્તિ અગર જયવારો હવે લાગે છે...
એક બીજી વસ્તુ પણ કાંઈક સ્પષ્ટ થઈ. તે એ કે, જનસેવા કે લોકસેવામાં પડેલા “વિશ્વમયતા’વાળા હોય અને ન પણ હોય. (આજના કાળમાં ભાગ્યે જ જોવા મળે છે.) એટલે કે જનમયતા કે લોકમયતા (આજના રાજપુરુષો કે કાર્યકરો) દ્વારા વિશ્વમયતા' આવે જ - જો લક્ષ સત્તા કે બીજા પર હોય તો – એમ માનવું
શ્રી સગર સંગે : વિશ્વને પંથે. શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વની વાતો - ૨
