________________
૨૦૦
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમમાં પતિ-પત્નીની તન્મયતા
ધર્મમય સમાજ ચના માટે જરૂરી એક જૈન ગાથામાં પુરુષનાં બે લક્ષણો બતાવ્યાં છે. (૧) અહિંસા (૨) સમતા. આનું રહસ્ય એ તારવી શકાય કે વિશ્વપ્રેમ અંગે જેમ પ્રાણીમાત્ર લેવાના છે તેમ નર-નારી વચ્ચેની એક્તા પણ લેવાની છે. આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમીને માટે એક પત્નીવ્રત અથવા એક પત્નીમાં પતિની અને એક પતિમાં પત્નીની તન્મયતા થવાની અનોખી સગવડ છે તેથીજ બન્ને વચ્ચેની પતિ પત્ની વચ્ચેની હાર્દિક એક્તા ભારતવાસી પ્રત્યેક સાચાં માનવતા યુક્ત પતિ અને માનવતા યુક્ત પત્નીએ સાધી લેવી અનિવાર્ય જરૂરી છે. તોજ ભારતે વિશ્વગુરુપદે જે ગાંધીજીએ કલ્પેલી અને એજ અનુસંધાન જાળવી આપણે આગળ ધપાવેલી અહિંસક અથવા ધર્મમય સમાજ રચના ભારત દ્વારા જગતમાં મૂર્તિમંત બની શકે.
સંતબાલ
ઘરેલુ બાબતોને ક્ષુલ્લક માનવામાં પાયાની ભૂલ છે. સાચા
બ્રહ્મચર્ય માટે ધર્મપત્નીને આધીન થવું પડશે વિશ્વમયતા જેવા મહામાર્ગના wider Contex વિશાળ સંદર્ભમાં એક રીતે તો ઘરેલુ બાબતો, પેટી મેટર-ક્ષુલ્લક બાબતો – જણાય છે તેમાં બહુ ઊંડા ઊતરવું કે ખૂંપી જવું યોગ્ય નથી. - ઈચ્છનીય નથી – એમ લાગે છે. આ અંગે ગુરુદેવ જે પ્રકાશ આપે તે ખરો.
ગુરુદેવ : “ના, ઘરેલુ બાબતો, પેટી મેટર, ક્ષુલ્લક બાબતો જણાય છે તેમાં ક્યાંક પાયાની ભૂલ રહેલી નજરે કળાય છે. શરૂઆતમાં કસ્તૂરબાની બાબત ગાંધીજીએ હળવી રીતે લીધી તો અહિંસાનો પાયોજ કાચો રહી ગયો તેમ જણાયું, અને લાગ્યું કે પોતે ભલે બેરિસ્ટર હોય અને કસ્તૂરબા અશિક્ષિત હોય, પરંતુ મારામાં બુદ્ધિ છે પણ તેનામાં તો મહાન હૃદય પડ્યું છે. આ પછીથી કસ્તૂરબાને જ એમણે અતિ ગણી શકાય તેવું મહત્ત્વ આપ્યું અને કસ્તુરબાએ હૃદય સેવક બની પોતામાં ખૂટતું તત્ત્વ પૂરું કર્યું. આ રીતે ગાંધીજીના વિશ્વવંદ્ય વિભૂતિમત્વમાં કસ્તૂરબાની તલ્લીનતાનો મુખ્ય ફાળો છે. આ વાત પૂરેપૂરી સમજવાથી ખ્યાલ આવશે કે ઘર તો માત્ર એકલી નારીનું છે. “ગૃહિણી
શ્રી સદગુર સંગે : વિશ્વને પંથે
